090 7

176 metoda projektów wego obejmuje zespół następujących czynności: organizowanie sytuacji problemowych, formułowanie problemów przez uczących się bądź przez nauczyciela, formułowanie pomysłów rozwiązania (-* hipotez), sprawdzanie teoretyczne lub eksperymentalne bądź praktyczne tych pomysłów, systema-; tyzacja i wielorakie zastosowanie nowo zdobytej wiedzy. M.p. sprzyja zbliżeniu procesu uczenia się do procesu badania naukowego, a treści nauczania do treści współczesnej nauki w jej podstawowych układach i strukturach, zwiększa możliwości kształtowania naukowego poglądu na świat oraz rozwijania zdolności i zainteresowań poznawczych, jak również pozytywnej motywacji uczenia się.

metoda projektów, system dydaktyczny stworzony przez W.H. Kilpa-tricka, wprowadzony w szkołach amerykańskich i spopularyzowany w innych krajach, zwłaszcza w Anglii, gdzie do dziś można dostrzec jego wpływ. Polega na tym, że na miejsce tradycyjnego systemu klasowo-lekcyjnego wprowadza się tzw. projekty jako ośrodki nauki i pracy dzieci. Projekty mają odpowiadać zainteresowaniom dzieci i wiązać działalność praktyczną z pracą umysłową. Kilpatrick wyróżniał 4 rodzaje projektów: produkcyjne (wytworzenie czegoś), konsumpcyjne (doznania estetyczne), problemowe (pokonanie trudności intelektualnych), sprawnościowe (osiągnięcie sprawności w jakimś działaniu).

metoda prób i błędów, sposób postępowania przy rozwiązywaniu zadań całkowicie nowych bez pełnego zrozumienia struktury zadania i bez pomocy z zewnątrz. Droga do rozwiązania prowadzi wówczas przez kolejne próby, często całkiem chaotyczne, aż któraś z nich da oczekiwany wynik.

metoda przypadku (metoda kazuistyczna): 1) sposób badania, którego przedmiotem jest jakiś jeden przypadek (przedmiot, osoba, grupa, wydarzenie), przy czym gromadzi się przez dłuższy czas wszelkie dostępne informacje w celu ustalenia przewidywanych zależności; 2) sposób nauczania oparty na gruntownej analizie wybranego przypadku, przy aktywnym uczestnictwie ogółu uczniów lub studentów. M.p. jest popularna zwłaszcza na studiach medycznych, gdzie polega na rozpatrywaniu konkretnych przypadków chorobowych, ich diagnozy, etiologii, terapii i profilaktyki.

metoda reprezentacyjna, sposób doboru próby losowej z badanej populacji przy zachowaniu pełnej bezstronności. M.r. stosuje się w celu zbadania jakichś właściwości statystycznych danej populacji bez kłopotliwego docierania do wszystkich przedstawicieli tej populacji.

metoda sędziów kompetentnych: 1) sposób opracowania skali pomiarowej, polegający na tym, że listę zdań mających z różną siłą wyrażać daną postawę daje się do oceny kompetentnym osobom, czyli sędziom; ich zadaniem jest stwierdzić, w jakim stopniu każde zdanie wyraża daną postawę-Zdania, które otrzymały oceny rozbieżne, odrzuca się, a dla reszty zdań ustala

metodologia nauk 177

się przeciętną jako miarę siły wyrażania danej postawy; 2) sposób ustalania oceny danych faktów przez grupę kompetentnych osób, np. oceny jazdy figurowej na lodzie, stylu w skokach narciarskich.

metoda uczenia się, systematycznie stosowany sposób uczenia się indywidualnego “lub zespołowego, w zasadzie bez bezpośredniego udziału nauczyciela. Im szerzej pojmujemy -♦ uczenie się (np. A.B. Dobrowolski przyjmował, że i efekty wychowawcze osiągamy przez uczenie się), tym trudniejsza się staje systematyzacja metod uczenia się; w gruncie rzeczy systematyki tego rodzaju nie opracowano ani w dydaktyce, ani w psychologii. Jeden z prostszych podziałów mówi np. o -* uczeniu się mimowolnym i dowolnym, inny — o uczeniu się częściami i o -♦ uczeniu się całościowym.

W bardziej systematycznym ujęciu można wyróżnić 4 grupy m.u.s. Obejmują one uczenie się: 1) przez -* naśladownictwo; 2) przez zastosowanie gotowych -♦ algorytmów; 3) przez próby i błędy (-* metoda prób i błędów); 4) przez rozwiązywanie problemów (-» metoda problemowa).

metoda wychowania, systematycznie stosowany sposób postępowania wychowawcy, zmierzający do takiego zorganizowania działalności (aktywności) własnej wychowanków, aby w rezultacie wywołać w ich osobowości pożądane zmiany. Dobór sposobów zależy więc od -* ideału wychowawczego i celów wychowania, jak również od warunków wychowania i sytuacji, w których dokonuje się -* proces wychowania. Sytuacje te to sytuacje zadaniowe, w których jednostka (Ipb grupa), kierując się postawionym sobie zadaniem, dokonuje analizy elementów zadania oraz środków jego realizacji, podejmuje decyzję i — pokonując kolejne trudności realizacyjne, a tym samym przezwyciężając wewnętrzne i zewnętrzne opory — zbliża się do końcowego momentu, w którym następuje konfrontacja wykonania z celem pracy i poczucie satysfakcji, gdy wynik odpowiada celowi. Wprawdzie w znanych klasyfikacjach m.w. ten przebieg realizacji zadania nic zawsze występuje, ma on jednak duże znaczenie dla wszelkiego wychowania. Pojawia się zaś w metodzie działań indywidualnych (u H. Muszyńskiego „organizować doświadczeń wychowanka”), w parze z którą idą metody „przydzielania funkcji i ról społecznych” oraz „ćwiczenie”, jak również w metodach działań zespołowych. Trzecią, bardziej odrębną, grupę m.w. stanowią metody wpływu osobistego wychowawcy, jak działanie przykładu osobistego, sugestia i perswazja, czwartą zaś grupę — metody kierowania samowychowaniem.

metoda wywiadu -* wywiad.

metodologia nauk fgr. mithodos — badanie, logos — słowo, nauka], nauka o metodach działalności naukowej, obejmującej sposoby przygotowywania i prowadzenia badań naukowych oraz opracowywania ich wyników, budowy systemów naukowych oraz utrwalania w mowie i piśmie osiągnięć

>2 Słownik pedagogiczny

✓    ói    i V- •    ’

-■ i    -    -ł_ iui i.    rttf ____£