103

Beata Łaciak

Obowiązkiem uczciwego Polaka jest działać. Tak jak uwolniliśmy kraj od przemocy, tak teraz nadszedł czas, żeby uchronić jego ducha przed zagrażającą mu zgnilizną¹⁴⁶.

W innym filmie oglądamy sceny z manifestacji zorganizowanej przez kobiety z ruchu parafialnego. Gdy na obrzeżach małego miasteczka powstaje nocny klub ze striptizem i tańcem na rurze, ubrane na czarno starsze panie pikietują wejście do niego, krzycząc:

Tych świństw ma tu nie być! Koniec z rozpustą¹⁴⁷.

W analizowanej prasie brak wprawdzie artykułów opisujących takie protesty, ale na początku lat dziewięćdziesiątych można przeczytać o protestach przeciwko otwieraniu sex shopów w mniejszych miastach czy zmasowanych akcjach wymierzonych w kioski i sklepy sprzedające czasopisma erotyczne lub pornograficzne, choć często tym mianem są określane w Polsce wszelkie pisma prezentujące nagość.

Rosnącą niechęć wobec pornografii potwierdzają także wyniki badań ankietowych. Ponad połowa pytanych (58%) popiera prawny zakaz rozpowszechniania pornografii. Odsetek ten wzrósł od roku 1994 o 9 punktów. Więcej niż co trzeci badany sprzeciwia się wprowadzaniu prawnego zakazu rozpowszechniania pornografii:

Wśród orędowników restrykcji prawnych wyraźnie więcej jest kobiet (62%) niż mężczyzn (51%). więcej też osób starszych powyżej 65 roku życia (79%). (...) Za prawnym zakazem rozpowszechniania tego typu wydawnictw częściej są również mieszkańcy wsi (66%) niż wielkich miast (45%) i osoby o poglądach prawicowych (61%). Do zwolenników wprowadzenia restrykcji prawnych za rozpowszechnianie pornografii należy również większość osób, które nigdy nie widziały wydawnictw i filmów tego rodzaju¹⁴⁸.

Dwa etapy rewolucji seksualnej w Polsce

Michel Foucault, rozważając historię seksualności jako historię mechanizmów represji dotyczących życia erotycznego, zwrócił uwagę na fakt, że miały one w kulturze zachodniej dwa załamania - pierwsze w XVII, drugie zaś w XX w. Dowodem tego dwudziestowiecznego zmniejszenia represyjności jest dla Foucaulta względna tolerancja dla związków przedślubnych i pozamałżeń-skich oraz złagodzenie stosunku do osób mających nietypowe potrzeby seksualne¹⁴⁹. Prace seksuologów, historyków obyczajów czy socjologów prze-

^!,<* Miss mokrego podkoszulka, film fabularny, reż. W. Adamek. 2002. wypowiedź Władysława. ^u7 Wtorek, film fabularny, reż. W. Adamek, 2002.

^!<d Społeczeństwo o pornografii, komunikat CBOS. oprać. A. Sęk. Warszawa 2000.

¹⁴⁹ M. Foucault. Historia seksualności, tłum. B. Banasiak. T. Komendant. K. Matuszewski. Warszawa 1995.

konują o wielu innych przejawach liberalizacji postaw w dziedzinie erotyki zapoczątkowanych rewolucją seksualną przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. Rewolucja seksualna wykorzystała zarówno coraz częstsze kwestionowanie stabilnych do tej pory wartości rodzinnych, jak ł ważne zmiany gospodarczego i społecznego statusu kobiet, których nowe pokolenie było aktywne zawodowo i asertywne w kwestiach dotyczących soksualności. Młodzieżowa rewolta 1968 r. oraz ruch hipisowski były formami zbiorowego protestu przeciw społecznemu zakłamaniu, tradycyjnej mieszczańskiej moralności, Kościołowi, w tym także przeciwko dotychczasowym regułom życia erotycznego. Głoszone i realizowane przez młodych ludzi hasła wolnej miłości, realizacji naturalnych potrzeb, wyzwolenia z konwenansów, poszukiwania przyjemności i radości w seksie, nie pozostały bez wpływu na całe ówczesne społeczeństwa zachodnie. Znaczącym elementem zachodniej rewolucji seksualnej było powstawanie pierwszych widocznych środowisk homoseksualnych, co po brutalnym ataku nowojorskiej policji na gejowski bar Stonewall Inn w 1969 r., zaowocowało utworzeniem w następnym roku Frontu Wyzwolenia Gejów, a następnie rozwojem ruchu praw gejów w całym zachodnim świecie.

Do Polski rewolucja seksualna dotarła z pewnym opóźnieniem, przybierając nieco inną formę niż na Zachodzie, a właściwie, jak będę się starała wykazać, przebiegała w dwóch etapach.

Wszelkie problemy związane z seksualnością człowieka - jego pragnieniami, przeżyciami, wzorami w tej dziedzinie życia - stanowią intymną sferę, trudno poddającą się ankietowym badaniom empirycznym, które być może w większym zakresie niż w innych przypadkach są obciążone błędami wynikającymi zarówno z braku odpowiedniego języka, jak i niechęci do udzielania odpowiedzi na intymne pytania czy też pewnego zafałszowania tych odpowiedzi. Z tego też względu w swoich rozważaniach oparłam się nie tylko na wynikach badań ankietowych, ale również na prowadzonej przeze mnie analizie prasy i innych przekazów medialnych.

Jak przekonuje John Naisbitt¹⁵⁰, najlepszym sposobem poznawania nowych trendów, śledzenia zmian społecznych jest analiza treści prasy, w której pewne tematy zaczynają się pojawiać, są eksponowane, natomiast inne znikają czy są pomijane. Analiza przekazów medialnych wydaje się w tym wypadku uzasadniona również dlatego, że jak wskazują wyniki badań ankietowych, zdecydowana większość Polaków swoją wiedzę o seksie czer-^,so J. Naisbłtt. Megatrendy. Dziesięć nowych kierunków zmieniających nasze życie. tłum. P. Kwiatkowski. Poznań 1997.

103