116 117 2

116 4. Procesy panńfdovre

Nó, hiszpańskiego anatoma i neurofizjologa, przyjął on, że istotną rolą w procesach pamięciowych odgrywają zamknięte obwody neuron* Przykład takiego obwodu przedstawiono na ryc. 4.1.

Ryc. 4.1. Zamknięty obwód neuronów. Pobudzenie, które dociera do neuronu A, kierowane jest następnie do neuronu B, potem do C, następnie do D, a stamtąd z powrotem do A. Pobudzenie w tym obwodzie może krążyć przez pewien czas, dopóki nie zostanie wytworzony ślad pamięci trwalej. Pobudzenie może też opuścić obwód w dowolnym miejscu i zostać skierowane np. do elektorów albo do następnego obwodu

Informacja, która dotarła do takiego obwodu, krąży w nim przez pewien czas. Dopóki w tym obwodzie krąży, dopóty jest bezpośrednio dostępna naszej świadomości. Potem albo impulsy krążące w zamknięt obwodzie znikają i wtedy daną informację się zapomina, albo też infor macja ta jest utrwalana i przechodzi do pamięci trwałej. Hebb twierc iż aktywność samopobudzających się obwodów neuronów pozwala wyjaśnić przechowywanie informacji do momentu, w którym zostanie stworzony pewien względnie trwały* ślad pamięciowy. Inaczej mówiąc, sugerował istnienie pamięci krótkotrwałej.

Innym przedstawicielem nurtu neuropsychologicznego jest wybitny psycholog brytyjski Weiskrantz (1966). I on również przyjmuje istnienie dwć rodzajów pamięci, pamięci krótkotrwałej i trwałej. Nowe bodźce odbierane przez jednostkę powodują powstanie silnego śladu pamięci krótke który zanika wraz z upływem czasu, a także przyczynia się do uruchoi nia śladu pamięd trwałej, który tworzy się stopniowo. Dostęp do informacji zarejestrowanej w pamięci można uzyskać wówczas, kiedy siła śladu parnię-ci krótkotrwałej lub trwałq przekroczy wartość progową. Powstałe wskutek urazów albo wylewów krwi do mózgu zaburzenia pamięci, takie jak amnezja wsteczna, wyjaśnia się działaniem „szumu neuronalnego", którego siła maleje z upływem czasu. Poza tym szum ten podwyższa wartość progową, jaką musi przekroczyć ślad pamięciowy, aby mógł zostać odtworzony. Dla wspomnianej wyżej amnezji wstecznej charakterystyczne jest to, że człowiek nie pamięta zdarzeń i informacji, które poprzedziły' uraz. Niekiedy okres objęty niepamięcią jest dość długi, potem jednak może ulec skróceniu aż do kilku minut bezpośrednio poprzedzających uraz. Obserwacje, dotyczące zaburzeń pamięci po doznaniu urazu, doprowadziły do powstania kona konsolidacji śladu pamięciowego.

Marł teorioinformacyjny został zapoczątkowany w analizach pamięci _£e7 wspomnianego w poprzednim rozdziale Broadbenta (1958). Broad-[łcnt nic zajmował się fizjologicznym podłożem śladu pamięciowego —

_{0    vV}feściwościach pamięci wnioskował na podstawie wyników badań empirycznych. Interesowały go takie jej właściwości, jak pojemność czy przepustowość. Na podstawie analiz teoretycznych przewidział istnienie obok pamięci krótkotrwałej i długotrwałej również pamięci sensorycznej, której wskaźniki eksperymentalne odkryto kilka lat później.

W obu wspomnianych wyżej nurtach badań ujawnia się tendencja do przypisywania pamięci głównej roli wśród różnych procesów poznawczych. Pamięć pełni, wedle współczesnych koncepcji rozwijanych w psychologii poznawczej, dwie podstawowe funkcje. Po pierwsze, stanów'i magazyn wiedzy, którą można aktualizować, gdy jest potrzebna do realizacji celów jednostki. Normalnie wiedza ta znajduje się w magazynie

1    me jest bezpośrednio dostępna, w razie potrzeby jednak można uruchomić specjalne procedury wyszukiwania informacji w pamięci. Po drugie, pamięć jest buforem poznawczym — zatrzymuje odebrane informacje przez krótki czas, dopóki nie zostaną wykorzystane do innych celów.

4.3. Biologiczne podłoże pamięci

Ze względu na genezę, rodzaj przechowywanego materiału i charakterystyczne sposoby kodowania możemy wyróżnić trzy rodzaje pamięci: (a) pamięć gatunkową, (b) pamięć indywidualną, (c) pamięć społeczną.

Pamięć gatunkowa zawiera informacje określające strukturę organizmu, który należy do danego gatunku. Jest ona kodowana w postaci struktury DNA. Jej najbardziej charakterystyczną właściwością jest powtarzalność (wszystkie komórki danego organizmu zawierają ten sam DNA), ^a także odporność na działanie czynników zewnętrznych (jedynym przypadkiem zmiany struktury DNA są mutacje). Pamięć gatunkowa bardziej interesuje biologów aniżeli psychologów.

Pamięć indywidualna stanowi zapis indywidualnego doświadczenia ^aiicgo człowieka, doświadczenia, jakie zebrał w toku swego życia. Nasze rozważania poświęcone będą analizie tej formy pamięci.

Pamięć społeczna przechowuje doświadczenie danej grupy społecznej, dotyczy ona tych sądów i przekonań, które podzielają wszyscy przedsta-‘^,ICiek danej zbiorowości lub przynajmniej ich większość. Sądy te i prze-^ mania nie muszą pochodzić z bezpośrednich doświadczeń związanych pewnymi zdarzeniami, zjawiskami czy procesami: mogą być przejmowane w sposób bezrefleksyjny. Przykładem pamięci społecznej może być *^s?ól sądów kibiców Legii Warszawa na temat kibiców Pogoni Szczecin. _? ^,G rouszą oni znać tych kibiców, a mimo to „wiedzą", że są ludźmi '^sługującymi na głęboką pogardę. Tą formą pamięci interesuje się przede ^S2ystkim socjologią wiedzy — do opisu mechanizmów' kodowania,