22219 mity057 (2)

116 Lestek (Leszek) II

uzyskać godność królewską. Postanowiono wreszcie, że o przyznaniu tej godności ma zadecydować wyścig na koniach. Jeden nie wymieniony z imienia spryciarz po kryjomu rozmieścił na polu wyznaczonym do zawodów żelazne kolce, które miały ranić nogi biegnących koni należących do rywali, dla siebie zaś pozostawił sobie tylko wiadomą ścieżkę wolną od kolców. Podstęp się nie udał, ponieważ odkryli go dwaj młodzieńcy zupełnie niskiego rodu, którzy postanowili dla zabawy ścigać się ze sobą pieszo, „pokonany nigdy nie ośmieli się nazywać szybszego inaczej niż królem" - oczywiście, żartem! Gdy poranili sobie stopy kolcami, domyślili się podstępu i odnaleźli tajemną ścieżkę, mającą oszusta doprowadzić do zwycięstwa. Gdy nadszedł dzień wyścigów, sprawca podstępu pędził do mety bezpieczną, sobie tylko, jak sądził, wiadomą ścieżką, jego rywal zaś (tekst kroniki Kadłubka nie jest tu zupełnie jasny) - był nim chyba jeden z chłopaczków, którzy przejrzeli niecny zamiar - zabezpieczył kopyta swego konia żelaznym podkuciem, natomiast drugi z chłopców popędził w poprzek, „budząc śmiech gawiedzi. I gdy wszyscy natykają się na nieszczęsne kolce, on przemierzywszy długą okrężną drogę, pospiesza w końcu do wyznaczonego słupa, którego przed nim dosięgną! jego towarzysz złowróżbnie (już) powitany jako król". Na widok podkutego konia zgromadzeni poznali podstęp i ukarali jeźdźca okrutną śmiercią, „ponieważ podstęp nikomu nie wychodzi na dobre". „Tamten zaś, pośmiewisko gawiedzi, wyrokiem zwierzchności osiąga władzę królewską". Tyle Kadłubek (I, 13). Kronikarz wielkopolski i Długosz upraszczają fabułę w tym sensie, że ukaranym jest ten, który wymyślił zasadzkę i sam zabezpieczył kopyta swego konia. Poza tym tego oszusta, ukaranego śmiercią, nazywają już Lestkiem, natomiast Kadłubek obdarzył tym imieniem młodzieńca, który wykazał oszustwo i niejako w nagrodę za to został obwołany księciem.

O panowaniu Lestka II kronikarze mieli do przekazania same pochwały, podnosili jego przewagi wojenne w starciach z nieprzyjaciółmi zewnętrznymi, wspaniałomyślność, trzeźwość i umiarkowanie. Jako przykład pokory podawano, iż „pomny na pierwotne pochodzenie, wpierw w nędznym odzieniu wstępował na tron, strój królewski wcisnąwszy pod podnóżek, następnie ozdobiony królewskimi znakami siadał na podnóżku, z największym uszanowaniem umieściwszy te najuboższe łachmany na najwyższym wzniesieniu tronu". Długosz wymienił wśród ludów, które miał pokonać Lestek II, Węgrów, Morawian, Czechów i Niemców, wspomina także, że gdy akurat nie było wojen, zaprawiał swoje rycerstwo ćwiczeniami i harcami. Miał według Długosza panować długo i osiągnąć sędziwy wiek. W związku ze śmiercią Lestka II Długosz przytacza opinię (sam się zresztą nie bardzo z nią solidaryzuje), jakoby zginął on w bitwie z Karolem, synem Karola Wielkiego (zob. Lech). Synem (według Długosza jedynym) Lestka II był -» Lestek III, który po nim objął tron. - S. Witkowski; Banaszkiewicz 1998, rozdz. IV-VII.

Lestek (Leszek) III - legendarny władca Polski. Syn i następca —> Lestka II. Jedyny z trzech Lestków, który władzę uzyskał po ojcu, został w polskich kronikach średniowiecznych przedstawiony w sposób stosunkowo dokładny i na pozór konkretny. „On -» Juliusza Cezara - donosi Kadłubek (I, 17) - pokonał w trzech bitwach, on w kraju Partów Krassusa zniósł z wszystkimi wojskami, a do ust jego wlewając złoto, rzekł: «Złota pragnąłeś, złoto pij!» Rozkazywał i Ge-tom i Partom, a także krainom położonym poza Partami". Juliusz Cezar, pragnąc się spowinowacić z tak wielkim monarchą, wydał zań własną siostrę Julię. Jako posag otrzymała ona od brata Bawarię, a jako dar ślubny od męża „prowinq'ę serbską". Założyła dwa miasta, „z których jedno od imienia brata kazała nazwać Julius, który obecnie zwie się Lubusz, drugie Julin od własnego imienia (obecnie nazywa się ono Lublin)". Kronika wielkopolska zamiast Lublina podaje tutaj Wolin. Ponieważ jednak Cezar tym postępkiem ściągnął na siebie nienawiść senatu rzymskiego, usiłował siostrze gwałtem odebrać Bawarię i z tego powodu została ona przez Lestka DI odprawiona, „pozostawiwszy u boku męża maleńkiego syna, któremu na imię było Pompiliusz (zob. Pompiliusz I)". Miejsce u boku króla zajęła już wcześniej jakaś nałożnica. „Ta z nienawiści do rywalki, pod wpływem miłości, którą opętała króla, zmieniła nazwy wymienionych miast". Z nałożnicy tej i z innych nałożnic Lestek III miał dwudziestu synów, których wszystkich uczynił książętami, hrabiami bądź margrabiami, niektórym nawet przydzielił królestwa. Nad nimi wszystkimi ustanowił jednak pierworodnego Pompiliusza.

Kronika loielkopolska (c. 4) podaje, że to sam Cezar na wiadomość o urodzeniu przez Julię pierworodnego syna nadał mu imię Pompiliusz. Uzupełnia też informację Kadłubka o synach Lestka HI z nieprawego łoża, podając ich imiona - (zob.:) Bolesław, Kazimierz, Włady-