12

Rys. 6. Przyrząd czujnikowy z trzpieniem stożkowym (produkcji VEB Feinmeszengfabrik Suhl — NRD) do mierzenia otworów o średnicach od 0,1-b -r 5 mm

Wskazanie „a’

-0-~J

!□

pomiaru średniej' otworów przy fazkach prostolinijnych przedstawiono w tabl. I. _f wielkość błędu pomiaru średnicy otworu, przy różnych wysokościach i promieniach ✓ * azKi oraz przy różnych zbieżnościach wałka stożkowego z, przedstawiono na rys. 7. z ktorego wynika, że błąd / — przy r lub l w przybliżeniu równym lub mniejsz

Rys. 5. Preekrój przyrządu mikrometrycznego z trzpieniem stożkowym do pomiaru otworów o średnicy do 5 mm; 1 — trzpień stożkowy, 2 — rękojeść, 3 — bęben mikrometryczny, 4 — śruba mikro-metryczna, 5 — sprzęgło

V <J2 « W 55 * 0.7 aa Q9 mm. glębcKBlć finki -l

Rys. 7. Wykres zależności błędu pomiaru otworów trzpieniami stożkowymi od głębokości fazki

od 0,i mm i przy zbieżności trzpienia stożkowego 1:100 i 1:200 - jest stosunkowo maiy. Zasadnicze zmniejszenie błędu pomiaru jest możliwe przez określenie fa?H otworu, co można uzyskać poprzez pomiary na podwójnym mikroskopie lub na mikroskopie uniwersalnym przy zastosowaniu specjalnych przystawek.

3. Przyrządy dwustykowe    *

a. Pomiary średnic otworów za pomocą macek

Pomiary średnic otworów mackami należą do najprostszych metod, jest to ^Z    Przymiar kreskowy. Za pomocą macek prostych

(PN/M-53126) można uzyskać wymiar średnicy otworu z błędem pomiaru ±0,2 mm Do pomiarów wewnętrznych wytoczeń, z których nie można wyjąć macek bez zmniejszenia rozwarcia szczęk używa się macek sprężynowych, zaopatrzonych w śru-

SPRAWDZANIE WYM. WEWN. POW. CYLINDRYCZNYCH

bęnastawczą (PN/M-53128). Zastosowanie macek z podzialką ułatwia pomiar ale z drugiej strony zmniejsza jego dokładność ze względu na ujemne przełożenie urządzenia wskazującego macek z podzialką (ramiona macek od strony podziałki są krótsze niż od strony końcówek pomiarowych). Wartość działki elementarnej podziałki macki wynosi najczęściej 5 mm. W zasadzie podziałka w tym urządzehiu ma umożliwić nanie zgrubnego pomiaru bezpośredniego w tych przypadkach, gdy okaże się nie-iwe przeniesienie wymiaru z przedmiotu mierzonego na przymiar kreskowy, np. na skutek niemożności wyprowadzenia macki z otworu z kołnierzem bez zmiany roz-ftrćia jej końcówek pomiarowych.

Macki z podzialką mogą być stosowane również do pomiarów pośrednich jak macki

b. Pomiary średnic otworów za pomocą suwmiarek

Do najbardziej popularnych sposobów pomiaru otworów należą pomiary suw-miarką uniwersalną lub suwmiarką jednostronną (rys. 8). Suwmiarką jedno-można mierzyć otwory o średnicach większych od 10 mm (rzadziej od 5 mm), na głębokościach nie większych od 10 mm. Suwmiarką uniwersalną można mierzyć “ średnice nawet na głębokości 15 mm.

(TH 234    5 6

i ■.*'! .1

Rys. 8. Pomiar średnicy otworu: a) suwmiarką uniwersalną, b) suwmiarką jednostronną

W przemyśle spotyka się suwmiarki o wartości działki elementarnej noniusza 0,1 mm, 0,05 mm i 0,02 mm. W praktyce dokonywanie odczytań na podziałce suwmiarki otwartości działki elementarnej noniusza 0,02 mm nastręcza duże trudności; zwiększanie wartości .modułu lub stosowanie szkieł powiększających tylko częściowo ułatwia odczytanie wyniku pomiaru. ~    “■    .... vo<ą s dsyn