130 131

Mostek, obojczyk i łopatki są ustawione wysoko. Dołki nadobojczykowc często są wypukłone. Cała klatka jest ustawiona wdechowo, w okresie wdechu unosi się ku górze, wydech jest wydłużony, wdech — nieco skrócony. Rozszerzalność klatki jest bardzo nieznaczna.

Klatka piersiowa rozedmowa jest znamienna dla rozedmy płuc.

2. Klatkapiersiowa krzywicza {thorax rachiticus, ryc. 81). Krzywica może wywoływać różne zmiany w budowie klatki. Najczęstsza zmiana polega na tym, że mostek sterczy wybitnie ku przodowi, wskutek czego wymiar strzałkowy klatki jest znacznie zwiększony i klatka staje się podobna pod tym względem do klatki ptasiej (stąd nazwa: pierś kurza, pectus carinatum s. gallinaceum), zwłaszcza że żebra obustronnie są zbliżone do siebie. W miejscach połączenia się kostnych części żeber z chrząstkowymi znajdują się zgrubienia różańcowa! e, nieraz widoczne już gołym okiem.

3. Klatka piersiowa lejkowata i szewska. Lejkowata klatka jest zmianą przeważnie wrodzoną i polega na znacznym zapadnięciu dolnej części mostka w postaci lejka. Klatka szewska może powstać wskutek częstego

Ryc. 81. Klatka piersiowa krzywicza (ze zbioru Z. Orłowskiego).

ucisku wywieranego podczas pracy zawodowej szewców na dolną część mostka i przeważnie dotyczy tylko wyrostka mieczykowatego lub najniższej części trzonu mostka. Obie postacie klatki mają to znaczenie, że mogą wywoływać zaburzenia czynności serca i płuc przez ucisk na te narządy (jest to o tyle ważne, że mogą one podlegać skutecznej korekcji chirurgicznej).

Zniekształcenia klatki piersiowej nabierają szczególnie dużego znaczenia, gdy dotyczą górnych jej części, mogą bowiem wywierać duży wpływ na objawy fizyczne w zakresie szczytów płuc i przez to być przyczyną mylnej oceny fizycznego ich stanu. Zwłaszcza należy zwracać uwagę na zwisanie całego barku po jednej stronie lub chociażby tylko okolicy bocznego końca obojczyka oraz na skrzywienia boczne w okolicy górnych kręgów grzbietowych, gdyż zniekształcenia te mogą być powodem przytłumienia w odpowiednim szczycie oraz obniżenia przyśrodkowej jego granicy, mimo że nie ma w nim zmian chorobowych.

Ruchomość klatki piersiowej oddechowa jest upośledzona po obu stronach w rozedmie płuc, w napadzie astmy oskrzelowej, w obustronnym zapaleniu opłucnej, w przypadkach znacznego wzrostu ciśnienia śródbrzusz-nego. Jednostronne zmniejszenie ruchomości klatki, tzw. powłóczenie, czyli asymetrię oddechową, spostrzega się w tych samych chorobach, które wywołują asymetrię całkowitą lub częściową jednej połowy klatki, nadto w przypadkach jednostronnych zmian w samej klatce, wywołujących bóle podczas głębokiego oddychania (półpasiec, nerwobóle międzyżebrowe itp).

Badanie ruchomości klatki piersiowej oglądaniem polega na tym, że stojąc przy chorym śledzi się od przodu i od tyłu stopień rozszerzalności obu połów klatki podczas głębokiego oddychania. Oddechową ruchomość klatki piersiowej bada się dokładniej za pomocą obmacywania. W górnej przedniej części klatki piersiowej podczas głębokiego oddychania przykłada się obie dłonie do symetrycznych miejsc klatki; w dolnej bocznej jej części kładziemy dłonie tak, aby brodawka sutkowa znajdowała się w kącie wytworzonym przez duży palec i pozostałą część dłoni; w górnej tylnej części klatki umieszczamy dłonie w okolicach nadgrzebieniowych, a w tylnej bocznej części tak, by dolny kąt łopatki znajdował się w kącie wytworzonym przez duże palce i dłonie.

Oglądaniem czasami stwierdza się wdechowe zapadanie się klatki piersiowej w dolnej części. Zjawisko to spostrzega się wtedy, gdy płuco wskutek zmian chorobowych nie nadąża za rozszerzaniem się klatki. Toteż stwierdza się ten objaw najczęściej w napadzie astmy oskrzelowej, w rozedmie płuc i w ostrym zapaleniu oskrzelików. Poznaje się go po wdechowym zapadaniu się międzyżeb-rzy, a u dzieci z podatną klatką nieraz także żeber i wyrostka mieczykowatego.

Nacieki, guzy i tętnienia. Oglądaniem i obmacywaniem czasami stwierdza się w ścianie klatki piersiowej nacieki, guzy i tętnienia. Bardzo twarde, chrząstko-wate nacieki, nieraz z przetokami, są znamienne dla promienicy płuc. Naciek chełbocący nasuwa na myśl przebijający się ropniak opłucnej.

O tętnieniach będzie mowa w rozdziale o badaniu narządu krążenia. Obmacywaniem stwierdza się odmę podskórną w zakresie klatki piersiowej w przypadkach dostawania się albo tworzenia się gazów w tkance podskórnej (str. 110).

Rozrost sutka męskiego (gynaecomastia, ryc. 82). Przez to miano rozumie się rozrost części gruczołowej męskiego sutka. Rozrost może być jednostronny lub

9*

131