1505346Y441148062771701443543 n

I

Kognicywistycznc problemy Języka

13

latyki transformacyjnej Chomskie-

ic, który opierał się na traktowaniu tróżniającej konkretne akty mowy

iA, opierający badania nad językiem walający na dokonanie pomiaru², •jawił się u człowieka w wyniku roz-■salnych reguł, czyli gramatyki wryta. Niemowlęta są w jednakowym rgo języka, niezależnie od tego, ja-oces uczenia się powoduje koncen-pyku polskim czy norweskim. Teo-Gramatyką stanowi dziś podstawę

roria jest dziś uznawana za trafną ze

<re wszystkich społecznościach, nie-ywilizacyjnych itp.; ch wszystkich języków, co pozwala a;

ipetencji językowych, które są późnej strony języka, odstawach języka możemy zaobscr-: pomiędzy dwoma kontinuum. Jed-yłko cechą przypisaną człowiekowi, ludzkiego. Za traktowaniem języka rierząt przytacza się między innymi ł. Po powrocie do ula pszczoła od-robotnicom zorientować się, gdzie pyłku. Z kolei zwolennicy tezy mó-zwracają uwagę na cechy różniące Listę takich cech opracował m.in. Iwójną artykulację, produktywność, lie i transmisję kulturową.

Euan M. Macphail⁵ zwraca uwagę na wnioski wypływające z rozumowania, w którym stawiamy tezę mówiącą o braku języka u zwierząt:

-    są one mniej inteligentne od ludzi, osiągany przez nie poziom inteligencji jest niewystarczający, aby nauczyć się języka;

-    ludzie wytworzyli na drodze ewolucji specjalny mechanizm uczenia się języka, a w przypadku jego braku niemożliwe jest posługiwanie się mową w rozumieniu werbalnym.

W ramach cognitive science powstało szereg koncepcji języka opartych na modelach przetwarzania informacji. Ida Kurcz^{1 2} zwraca uwagę na dwie grupy modeli:

-    przetwarzanie informacji „z dołu do góry”, który jest sekwencyjny, kon struujący wiedzę deklaratywną. Przykładami takich modeli są: model trzech typów pamięci Richarda ShifTrina i Richarda Atkinsona⁷, model pamięci Roberty Klatzky². Broadbenda model uwagi’';

-    przetwarzania informacji z „góry do dołu”, czyli model który jest: seryjny (występuje w nim określona kolejność procesów), zachodzi paralel-ne przetwarzanie informacji (jednoczesne przetwarzanie różnych aspektów czy cech), jest sekwencyjny (konieczność przejścia przez wszystkie poziomy analiz)'), selektywny (występuje pomijanie pewnych poziomów w trakcie przetwarzania danej informacji). Przykładami takich modeli są: model Pandemonium Selfridgea z 1959 roku, koncepcja Konorskie-go jednostek gnostycznych¹⁰, model przetwarzania informacji Lindsaya, Normana¹¹.

Nowsze poglądy zakładają powstanie języka w wyniku ewolucji biologicznej hominidów', prawdopodobnie zapoczątkowanej dwa i pół miliona lat temu przez homo habilis, kiedy to miał początek proces powiększania mózgu i jego kompresji w czaszce. Ewolucyjny charakter powstania języka doczekał się dwóch odmiennych stanowisk. Jeden, prezentowany przez Stevena Pinke-ra i Paula Blooma¹², zakłada rozwój języka poprzez selekcję naturalną przez dłuższy okres, selekcję, która umożliwiła wytworzenie się coraz bardziej złożonych systemów znaków aż do pojawienia się składni. Pogląd ten nawiązu-

1

*    Macphail 2002.

*    Kurcz 19²7.

^J Shiftrin. Atkiiuon 1969.

*    Klalrky 1975.

2

   Broadhend 1958.

"• Konorski 1969.

¹¹ l.imlsay. Norman 1984. ¹¹ Pinker. Rloom 1990.