SCAN0165 13

strategie kontraktowe, ponieważ opierają się na kontraktach z partnerem zagranicznym dotyczących różnych form współpracy w dłuższym okresie'. Do strategii kontraktowych należą:

® produkcja kontraktowa, czyli zawieranie kontraktu na produkcję z podmiotem zagranicznym, przy zachowaniu pełnej kontroli nad marketingiem wyprodukowanych wyrobów;

® sprzedaż licencji, czyli eksport praw do produkcji;

® tworzenie sieci franchisingowej, czyli odpłatne przekazanie za granicę praw do wykorzystywania programów marketingowych, najczęściej w sferze usług;

« kontrakty menedżerskie, będące w istocie eksportem usług z zakresu zarządzania.

Kolejną grupę stanowią strategie wchodzenia na rynki zagraniczne z zaangażowaniem kapitałowym. Te formy internacjonalizacji przedsiębiorstw obejmują:

o tworzenie własnej (stałej) organizacji sprzedaży za granicą (o czym wspomniano wcześniej w związku ze strategią eksportu bezpośredniego);

® wchodzenie w spółki mieszane (joint ventures) z partnerami zagranicznymi — traktowane także jako rodzaj strategii kontraktowej^{1 2} — najczęściej w celach handlowych lub produkcyjnych;

® prowadzenie montażu, magazynów części lub wyrobów gotowych, serwisu itd. na rynkach zagranicznych; e tworzenie własnych przedsiębiorstw produkcyjnych (wydobywczych, przetwórczych, rolniczych itd.) za granicą przez wykupy (przejęcia) miejscowych zasobów lub budowę nowych obiektów.

Ponadto należy też wymienić formę internacjonalizacji polegającą na udziale przedsiębiorstwa w międzynarodowym handlu wiązanym (wymiennym, uwarunkowanym), wymagającym szczególnie wysokich umiejętności handlowych, który może obejmować różne rodzaje transakcji³ i działań marketingowych. Udział w międzynarodowym handlu uwa-

1

   W odróżnieniu od umów kupna-sprzedaży z zagranicznym odbiorcą — ostatecznym lub pośrednim, jak to ma miejsce w strategiach eksportu.

2

   Por. np. S.P. Douglas, C.S. Craig, Global Marketing Strateg)', jw., rozdział 7.

3

   Do transakcji wiązanych zalicza się m.in. barter, kompensatę, zakupy wzajemne (counterpurcha-se), samosplatę (buyback), offset i inne. Handel wymienny włącza do form internacjonalizacji przedsiębiorstw np. J. Rymarczyk (Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, jw., s. 127—131).