164 3

zów osiowych konieczne jest również wykonanie prawidłowej długości tulejek kół zębatych, które nie powinny wystawać nadmiernie poza płaszczyznę czoła piasty koła.

Przy wymianie kół zębatych należy pamiętać, że zasadniczo wymienia się je parami, obydwa współpracujące koła równocześnie. Nowe koło zębate może współpracować z używanym kołem tylko wtedy, jeśli zużycie zębów koła używanego nie przekracza 0,01 mm na grubości zęba.

Wałki

Wałki skrzynki biegów ulegać mogą zużyciom lub uszkodzeniom polegającym na:

—    nadmiernym zużyciu czół lub powierzchni bocznych wielowypu-stów,

—    zużyciu czopów ułożyskowania wałków lub kół zębatych,

—    skrzywieniu, pęknięciu lub ukręceniu.

Zużycie czół wielowypustów ma charakter analogiczny jak w przypadku czół wielowypustów lub kłów włączających kół zębatych. Podobnie wałki ze zużytymi lub uszkodzonymi wielo-wypustami należy w zasadzie wymieniać na nowe. W specjalnie uzasadnionych przypadkach można również przeprowadzać naprawę boków wielowypustów drogą chromowania lub przez napawanie w sposób taki sam, jak przy kołach zębatych.

Koła zębate centrowane są zazwyczaj na wewnętrznych średnicach wielowypustów, przy czym koła przesuwne zakładane są na wałki z luzem na średnicy centrującej rzędu 0,02—0,06 mm, zaś koła nieprzesuwne — z wciskiem dochodzącym do 0,01 mm, względnie z nieprzekraczalnym luzem do 0,02 mm.

Luz obwodowy wielowypustów dla kół przesuwnych normalnie mieści się w granicach 0,08—0,12 mm oraz dla kół nieprzesuwnych w granicach 0,04—0,10 mm. Luz mierzony w kierunku obwodowym nie powinien w żadnym razie przekraczać 0,25 mm, gdyż po przekroczeniu tej wielkości luz w mechanizmach przeniesienia napędu będzie wyraźnie wyczuwalny, a wskutek uderzeń i szarpań podczas przełączania biegów szybko będzie wzrastać.

Zazwyczaj nadmierny luz na średnicy centrującej prowadzi do pochylania się kół na boki, szczególnie w chwili przesuwania ich przez wodziki, w wyniku czego mogą występować trudności z włączaniem lub nawet samoczynne wyłączanie się biegów. Luz ten powinien mieścić się w granicach dających nie większe przechylenie się wieńca koła zębatego niż o 0,10—0,15 mm.

Koła przesuwne 0,08-0.12

Koła nieprzesuwne 0,04 -0,10

(/' 'Koła przesuwne 0,02-0.06 Koła nieprzesuwne max. 0.02

Rys. 5.33. Luzy osadzenia kół zębatych na wielowypustach

W razie zużycia wielowypustów wałka lub koła zębatego przekraczającego 0,15 mm na pracujących, bocznych powierzchniach wielowypustu lub około 0,05 mm na średnicach centrujących (co daje na ogół wyżej wymienione graniczne wartości luzów), zużyte części należy wymienić na nowe. Zużycia takie występują zazwyczaj dopiero po bardzo długich przebiegach, znacznie przekraczających przebiegi międzyna-prawcze silnika.

Naprawa tak zużytych połączeń wie-lowypustowych jest najczęściej nieopłacalna ze względu na bardzo poważne trudności obróbkowe. Jednakże w razie braku części wymiennych można częściowo usunąć zużycia wielowypustów przez chromowanie zużytych powierzchni. Powierzchnie nie zużyte zabezpiecza się warstwą celuloidu. Po chromowaniu, nałożoną warstwę chromu trzeba wyrównać przez szlifowanie.

164