173

cujące wykazują zużycia przekraczające 0,2—0,3 mm lub jeśli mają wyraźne ślady zatarć z jednoczesnym niebieskim zabarwieniem, wywołanym odpuszczeniem zatartych powierzchni. Również gdy luz widełek na prowadnicach przekracza 0,3 mm, względnie zużycie zatrzasków blokujących widełki powoduje luz widełek w granicach 0,2—0,3 mm, należy przeprowadzić naprawę układu.

Płaszczyzny przesuwające koła zeOałe

Rys. 5.44. Miejsca wyrabiania się widełek przesuwnych

Najprostszą i najlepszą metodą jest wymiana zużytych widełek przesuwnych na nowe, jednakże w uzasadnionych przypadkach można je naprawiać. I tak np. przy nadmiernym zużyciu płaszczyzn przesuwających można regenerować je przez elektryczne napawanie bardzo twardą elektrodą i oszlifowanie lub też przez napawanie nisko węglową elektrodą, oszlifowanie zgrubne i nawęglenie, a następnie przeszli-fowanie na wymagany wymiar.

Zużyte powierzchnie można również naprawiać przez przeszlifowanie i elektrolityczne pokrycie chromem. Te dwa ostatnie sposoby są trudniejsze i droższe lecz dają w rezultacie większą trwałość naprawionej części. Przy napawaniu bowiem twardą elektrodą, twardość powierzchni pozostaje niezbyt duża i powierzchnie będą stosunkowo szybko wycierać się. Podczas szlifowania płaszczyzn prowadzących widełek należy pamiętać o zachowaniu prostopadłości obydwu płaszczyzn w stosunku do osi prowadnic, w przeciwnym bowiem razie wystąpi bardzo szybkie zużycie niektórych części płaszczyzn lub miejscowe zatarcia.

Normalne luzy widełek na prowadnicach wynoszą 0,01—0,03 mm dla średnic prowadnic do 20 mm i 0,01—0,05 mm dla prowadnic o średnicach 20— —30 mm. Jako największy dopuszczalny luz przyjmuje się odpowiednio wartości rzędu 0,2—0,3 mm. Po ich przekroczeniu należy wymienić najbardziej zużytą część tj. albo widełki, albo samą prowadnicę. Prowadnicę widełek zazwyczaj należy wymieniać, gdy jej zużycie przekracza wartość 0,05 mm lub w razie stwierdzenia odkształcenia.

W niektórych konstrukcjach prowadnic można przeprowadzić doraźną naprawę dającą rezultaty na stosunkowo krótki okres. Polega ona na obróceniu prowadnicy wokół jej osi podłużnej o 90°. Ten ostatni sposób nie może być oczywiście stosowany w przypadkach, gdy prowadnicę stanowi np. wałek krzywkowy. Zużyte prowadnice można również naprawiać przez przeszlifowanie i pochromowanie warstwą chromu o grubości do 0,3 mm.

W przypadku zgięcia widełek należy je wymienić na nowe, gdyż prostowanie jest ryzykowną metodą naprawy. Pomijając trudności z wyprostowaniem widełek, może zachodzić obawa wystąpienia drobnych pęknięć, których następstwem może być ułamanie się widełek w czasie pracy i zniszczenie skrzynki biegów. Wyjątek stanowią widełki wykonane jako element tłoczony z blachy, które można bez obawy prostować.

Urządzenia blokujące. Zablokowanie mechanizmów w położeniu włączenia odpowiedniego biegu albo luzu umożliwiają różnego rodzaju urządzenia zapadkowe. Rozwiązane bywają one najczęściej w postaci nacięć na wałku krzywkowym (np. Junak, IŻ-350) lub płytki z odpowiednimi wycięciami (np. Jawa, WFM, WSK, SHL, Panno-nia), w które wchodzi dociskana sprężyną zapadka.

Niedomagania mechanizmów zapadkowych polegają najczęściej na niedo-

173