186 2

cji kryształów uzyskanej w wyniku zgniotu. Powstanie tekstury rekrystalizacji wynika z kryterium energetycznego dla wzrostu zarodków dogodnie zorientowanych w ziarnach. Dla takich zarodków możliwy jest łatwiejszy wzrost i migracja granicy szerokokątowej. Tekstura wyżarzania często powstaje w wyniku przemiany z tekstury odkształcenia, w efekcie czego powstaje zupełnie inna uprzywilejowana orientacja ( tekstura ). Zazwyczaj w procesach technologicznych unika się niepożądanego zjawiska rekrystalizacji wtórnej, nadającej materiałowi niskie własności mechaniczne i niejednorodną strukturę. Wyjątek stanowią procesy mające na celu uzyskanie struktury gruboziarnistej lub pojedynczych ziarn, bądź też korzystnych anizotropowych własności magnetycznych, tak jak na przykład dla blach transformatorowych.

19.6. Techniczne znaczenie rekrystalizacji

Wyżarzanie rekrystalizujące stosowane dla materiałów poddawanych odkształceniu plastycznemu na zimno powoduje zanik naprężeń wewnętrznych, znaczne zmniejszenie gęstości defektów budowy krystalicznej, czemu towarzyszy zmniejszenie twardości i wytrzymałości na rozciąganie oraz wzrost własności plastycznych. Zmiany struktury i własności metali zależnie od temperatury wyżarzania rekrystalizującego przedstawiono schematycznie na rys.19.6.

Wyżarzanie rekrystalizujące stosowane jest najczęściej jako międzypoeracyjne, mające na celu przywrócenie plastyczności metalu i umożliwienie przeprowadzenie kolejnych operacji odkształcania plastycznego. Warunki operacji wyżarzania dobiera się tak, aby uzyskać ziarna o określonej wielkości/ gwarantujące uzyskanie wymaganych własności mechanicznych niezbędnych do dalszego procesu technologicznego. Ponadto niekiedy stosuje się końcowe wyżarzanie rekrystalizujące w celu otrzy mania określonych własności wyrobu gotowego. Zależnie od warunków prowadzenia operacji wyżarzania końcowego można w doś szerokich granicach regulować własności mechaniczne wyrobu.

100    200    300    400    500    600

Temperatura wyżarzania [ °C ]

Rys.19.6. Schemat zmian własności mechanicznych i struktury metali w procesie rekrystalizacji

Z technologicznych względów istotny wpływ na przebieg operacji wyżarzania rekrystalizującego mają następujące czynniki:

~ skład chemiczny i struktura materiału,

~ warunki odkształcenia: stopień gniotu, temperatura, prędkość i sposób odkształcania,

~ Parametry wyżarzania, tjtemperatura, czas, prędkość nagrzewania oraz szybkość chłodzenia po rekrystalizacji.

363