K �jna DIALEKTY POLSKIE78924

§ .19. Uproszczenie grup spółgłoskowych powstałych w wyniku rozłożenia / v m

Powstałe z rozłożenia miękkich wargowych f v m dwufonemowe grupy mogą ulegać uproszczeniom przez zredukowanie (opuszczenie) jednego z fonemów, a mianowicie:

Ka obszarze pn.-wsch. Mazowsza po okolice Ostródy, Nidzicy, Przasnysza, Pułtuska, Wołomina, Mińska Mazowieckiego, Węgrowa, Wysokiego Mazowieckiego i Suwałk redukcja omawianej grupy dokonuje się przez zaniechanie wargowego zbliżenia (przy f v) czy zwarcia (przy m), wiec przez zanik spółgłoski wargowej, a pozostawienie samego spirantu. W wyniku tego procesu na obszarach .12A. sięgających przeciętnie po okolice Przasnysza, Ostrołęki, Kolna i Olecka, pozostało: a) ś ewentualnie $ czy nawet S na miejscu grupy fi, fS, fś f, np. ośara, iiga, figa, śUut, ść&ś, ołóś, paraśiid, na banoie, kśitne, (lo lerśi, traśić, b) ż, i, £ na miejscu vź, rl, ■vŹ: źara, iara, żełf, żeźe, ieie, żino, mdii, na guoie, źilk, źiśi, żeś, c) ń na miejscu mń: ńasto, ńót, ima, kań Ań, Mi [a, śńerć, ńila. W gwarach zaś na obszarze 12P». gdzie f v iii fy, vy, mń (zob. 11B), pozostały po zaniku wargowych: i na miejscu fy: sody ńe kfitńe, filut, o far a, Ostróf, puy-, y na miejscu vy: yałer, fcje, yeże, yeSeje, yara, yino, yilk, imlyr, lub nawet: jater ieie f sąme ieSefe.

Ten typ uproszczenia powstałych z rozłożenia f v m dwufonemowych grup musiał sięgać dalej na południe, o czym świadczy hiperpoprawne zastępowanie etymologicznego ń przez m w typach miłka, do me. Polega to na tym, że gdy ludność mówiąca ńasto, ńila, ńele, niska 'miska’ uświadomi sobie gwarowy charakter tej właściwości i zacznie dążyć do wyzbycia się tej cechy dialektalnej, zastępuje przez m każde swoje ń — i to które powstało przez redukcję m w grupie mń ^ ni, np. niska _Ł mńislca ^ miska, i pierwotno ń typu niski, nitka. Powstają wówczas w tej gwarze nie tylko masło, miska, mele, ale też hiperpoprawne miłka, niecka, śińodańe, śmdk, zob. Dej 2GO —264.

Drugim typem upraszczania dwufonemowych grup, powstałych z rozłożenia wargowych miękkich, jest redukcja grupy spółgłoskowej przez opuszczenie spirantu miękkiego: śf~±śfi7^śfj, śfy śf-, ćf^ćft ćfj, ćff^ćf; jt» 5vi^frj, jvy jv; np. śfica, śfat. śfadek, ćfortka, efyrć, ńej-rijó, ,jvć£e. To, niesłusznie zwane „stwardnieniem zredukowanie spirantu w grupy śfj, ćfj czy śfy, (fś... sięga po Suwałki, Luków, Puławy, Grójec, Skierniewice, Łowicz, Łęczycę, Koło, Włocławek, Inowrocław, Bydgoszcz, Tucholę, Kościerzynę (120), a spetryfikowane w wyrazie śfgńa znacznie dalej na południe wzdłuż szlaku osadniczej ekspansji mazowieckiej, jakim była Wisła, po Lublin, Leżajsk, Dębicę i Mielec, a od okolic Uży po Opoczno