192 193 3

hamowana. Cechuje ją brak zaufania do ludzi, nowych rzeczy i sytuacji h Brak jej pewności siebie, przeżywa lęk nawet w sytuacji niewielkiego zagrożenia. Ten typ postępowania jest nieraz (nie zawsze) uwarunkowany częstymi chorobami, kalectwem, małą odpornością psychiczną. U dorastających zahamowanych okresowo występują stany głębokiej depresji — brak energii fizycznej, zamknięcie w sobie, niemożność podjęcia jakiegokolwiek działania.

Zmuszanie ucznia w stanie depresji do podjęcia wysiłku, do pracy wywołuje napady irytacji i wściekłości. Skłonność do irytacji i wybuchów zjawia się, kiedy dorastający nie może osiągnąć upragnionego celu, uzyskać sukcesu, mimo podjętego wysiłku. Stan jego pogarsza się, jeśli przeżywa lęki i stresy.

Z jednostkami zahamowanymi trudno nawiązać kontakt. Wymagają one stałego dopingu i zachęty do działania. Najczęściej nie radzą sobie w szkole, a ciągłe niepowodzenia utrudniają ich sytuację.

Szukając przyczyn zahamowanego zachowania badacze wskazują na uwarunkowania środowiskowe i warunki życia w okresie przed urodzeniem oraz we wczesnym dzieciństwie. Jeśli matka w ciąży przeżywała silne wstrząsy i lęki, a potem dziec-

¹ J. Konopnicki : Niedostosowanie społeczne..., s.167.

ko wychowywało się w atmosferze braku miłości rodzicielskiej, jest duże prawdopodobieństwo pojawienia się omawianych trudności. Mogą one jednak powstać także w środowisku szkolnym, kiedy dziecko już w okresie wczesnoszkolnym słabo sobie radzi z wymaganiami nauczycieli, a nie znajduje zrozumienia u rodziców, którzy biciem zmuszają do pracy.

Uczniowie zahamowani są wyśmiewani przez kolegów także w okresie dorastania. Zmiany wywołane dojrzewaniem, przy braku troskliwej opieki w domu i w szkole, pogłębiają niechęć do kon-

13 —