73
CYRYL I METODY
Cerowa na język bułgarski, BtmapCKume khumuuu unu na noe cnoaencKo nncMc coócmeeno npunad/tejKu Kupu/iooania asóyKa (Bułgarskie księgi łub do którego słowiańskiego plemienia należy alfabet cyrylicki), dowodzącą bułgarskości obu Braci oraz języka, na klóry dokonali przekładu ksiąg liturgicznych na użytek misji wici komorawskiej. Myśli tam zawarte powróciły w innym tekście Apriłowa flononue-nue k Kurne: Jleuuuąa uoeoóomapcKoeo oópajooautut (Dodatek do książki: Gwiazda zaranna nowobułgarskiej edukacji, 1842). Dla dalszych losów tej idei ogromne znaczenie miało studium Pavla Śafórika Ueemooópanue na cmapoóbmapcKama KHUjKHuna e Bbmapun (Antologia literatury starobulgarskicj w Bułgarii, 1849), które jego tłumacz - diakon Chrisant Joanowicz - opatrzył wstępem wzywającym Słowian do okazania większego zainteresowania dziełu Cyryla i Metodego, większej troski o ich dziedzictwo oraz o samych braci Bułgarów. Apel ten zaowocował rozwojem zainteresowań starymi księgami cerkiewnymi, wkrótce otoczono je niespotykanym wcześniej pietyzmem. Podległy one swoistej nobilitacji jako świadectwo rozwoju najwyższej próby piśmiennictwa bułgarskiego w poprzednich epokach, a losy tych ksiąg, często użyczanych braciom młodszym w wierze, ale jeszcze częściej po prostu zagrabionych, dawały początek krystalizującej się stopniowo kon cepcji bułgarskiego misjonizmu kulturowego, zorientowanego ku obszarowi Sla via Orthodoxa. Idea bułgarskości pisma słowiańskiego, oddana w służbę ideologii słowianofilskicj, stawała się argumentem na rzecz jedności Bułgarów ze wspólnotą słowiańską; przy czym XlX-wieczni ideolodzy narodowi stawiali akcent już nie na pierwotną funkcję służących niegdyś ewangelizacji ksiąg, lecz na znaczenie pisma słowiańskiego jako narzędzia szerzenia oświaty i rozwoju cywilizacyjnego na obszarze Słowiańszczyzny prawosławnej. Prowadziło to do zawłaszczenia tradycji średniowiecznej przez oświeceniową ideę postępu, a autorytet śś. Cyryla i Metodego niezmiennie miał dowodzić prestiżu Bułgarów, poświadczając ich chrześcijańskie i słowiańskie korzenie, a także przywiązanie do prawosławia w różnych okresach historii. Wskrzeszanie starego dziedzictwa i powoływanie się na misjonarzy uznanych za -♦ apostołów Słowiańszczyzny prowadziło do gloryfikacji języka staro cer-kiewno-słowiańskiego, który zaczęto nazywać „slarobułgarskim".
W tekstach patriotycznych teza o „bułgarskości" Braci Sołuńskich często Iowa rzyszyła refleksji nad przynależnością (obok Rosji) do wspólnoty słowiańskiej (Neofit Bozweli. II na u óednuft Mantu Bomapun / Płacz biednej matki Bułgarii, 1846). jednak podczas Zjazdu Słowiańskiego w Moskwie w 1867 r. działacz odro dzeniowy Iwan Bogorow uznawał -* Rosję za obrończynię narodu bułgarskiego jako użytkownika najstarszego i najczystszego języka słowiańskiego, „stworzonego przez świętych apostołów". Również Rajko £inzifow w apelu do uczestników zjazdu kładł nacisk na bułgarsko-macedoński rodowód Cyryla i Metodego: „Nasi słowian scy iluminatorzy i twórcy słowiańskiego piśmiennictwa św. Cyryl i Metody urodzili się w bułgarskiej albo, to wszystko jedno, słowiańskiej Macedonii, żyli i wyrośli wśród lego narodu, którego pradziadowie mówili tym samym językiem". Misyjna działalność Cyryla i Metodego była pretekstem do mówienia o współczesności Buł garów oczekujących od Rosji pomocy w zmaganiach z „azjatyckimi najeźdźcami