11

5. Instruktaż na. stanowisku roboczym i nadzór

231

czasem na szereg dni pracy, podczas których stopniowo, krok po kroku nowy kolega uczy się i wprawia w opanowaniu nieznanych mu uprzednio umiejętności.

Na przykład krótki, 2—3-godzinny instruktaż może dotyczyć takich prostych prac, jak obsługa haka suwnicy, pakowanie wyrobów gotowych (choć nie wszystkich rodzajów), obsługa mieszadła mechanicznego, obsługa mierników cukrowniczych, niektóre prace na szlifierce warsztatowej (lecz nie stała obsługa szlifierki) itp. Przedłużenie instruktażu ponad 3 godziny staje się konieczne wówczas, gdy powierza się pracownikowi niewykwalifikowanemu lub słabo wykwalifikowanemu (w stosunku do wymagań danego stanowiska) bardziej skomplikowane czynności lub też powierza się obsługę maszyny, przy której są wprawdzie proste czynności, ale jest ich wiele. Tak jest np. w przypadku maszyn włókienniczych. Instruktaż rozciąga się wówczas na kilkanaście, a nawet i kilkadziesiąt godzin. Przy tak długim instruktażu zaczyna się już kalkulować organizowanie fabrycznych warsztatów szkoleniowych, wyodrębnionych z normalnego toku produkcji.

Godziny instruktażu, o których wyżej była mowa, obejmują tylko czas potrzebny do wyuczenia danych czynności, co nie znaczy, że w okresie tym szkoleni robotnicy nabędą dostatecznej wprawy. Okres nabywania wprawy jest zwykle dość długi i odbywa się już w czasie normalnej pracy, nadzorowanej bieżąco przez majstra (lub brygadzistę).

Istotą metod instruktażu jest wyrabianie samodzielności myślenia. Instruktor, we wszystkich fazach szkolenia, a zwłaszcza w instruktażu na stanowisku roboczym, powinien tak uaktywnić swego ucznia, takie stworzyć mu warunki, aby uczeń sam doszedł w procesie nauczania do koń-cowych~”lrezultatów. Umiejętność samodzielnego myślenia “JEST warunkiem dalszego rozwoju. W wielu przypadkach instruktor trafia na uczniów, którzy mają już tę umiejętność, wówczas musi im tylko ułatwić jej zastosowanie.

Samodzielne myślenie w poznawaniu procesu pracy zaczyna się od analizy tego, co się dzieje. Uczeń, widząc prze bieg pokazywanej mu operacji, musi więc umieć p/^cana-lizować jej elementy, idąc od całości do najmniejszyc