1 (17) 2

gotowany, fachowy personel obsługujący jej komunikację. Informator Polscy pisarze współcześni zawiera nazwiska 1191 autorów, z tego 234 ujawniło, że pisze dla dzieci lub również dla dzieci — stanowi to 20% czynnych literatów w Polsce. Tekst dziecięcy był dawniej przekazywany ustnie, potem w książce osobnej, ale i również w podręczniku szkolnym w formie „czytanki”⁹. Był przedrukowany lub pojawiał się najpierw w czasopiśmie. Współczesne czasopisma dla dzieci są oddzielnymi książeczkami, ukazującymi się systematycznie. Książka z obrazkami jest osobnym gatunkiem, może być i zabawką, formalnie i faktycznie, mieć strukturę i mechanizm przedmiotu do manipulacji. Książce dla dzieci patronowały niegdyś pisma dla kobiet i zadaniem kobiet było mówienie

0    literaturze dla dzieci, i tak jest właściwie do dziś. Ale gdy dawniej rola pośrednicząca, polecająca, nabywcza należała przede wszystkim do kobiety-matki, to dziś role te uległy multiplikacji; aktywnym w decyzjach nabywczych stał się sam odbiorca — dziecko. Wydawnictwa, film, teatr, telewizja, wytwórstwo zabawek i konfekcji dziecięcej liczą się coraz bardziej z gustami swoich milionowych odbiorców’. Nie tylko, bo

1    sama wytwórczość ,,dla dzieci”, „dla młodzieży” staje się stylem inicjującym poetykę przedmiotów uniwersalnych. Disneyowski styl rysunkowy i puentowanie fabuły stały się modelowa dla wydawnictw⁷ komiksowych. Zwierzęcy bohater dziecięcej bajeczki znakomicie obsługuje wiele tekstów masowych — piosenkę, reklamę, przemysł pamiątkarski. Infantylność stała się sposobem towarzyskiego bycia i mody konfekcyjnej. Literaturę dziecięcą w ładnych, efektownych wydaniach można kupić i dla siebie, jako modną i nieco perwersyjną lekturę (np. czytany w swoim czasie przez studentów Hobbit Tolkiena czy współcześnie cykl o Muminkach Jannson). Można się z nią obnosić i kłaść na półkach domowych biblioteczek bez obawy śmieszności, bo m.in, książka dziecięca stanowi w przemyśle wydawniczym swoistą i graficznie awangardową .formę edytorską. Jest przedmiotem sztuki.

„Literatura Ludowa” 1976, nr 1

Przypisy

1 I. Kaniowskiej-Lewańskiej: Literatura dla dzieci i młodzieży do roku 1861 jest pierwszą częścią czterotomowego Zarysu rozwoju i wyboru materiałów (Warszawa 1973). Natomiast za przykład szkiców literackich może uchodzić książka Wielcy pisarze — dzieciom K. Kuliczkowskiej (Warszawa 1964). Przykładem recen-zenckiej felietonistyki są Książki naszych dzieci H. Skrobiszewskiej (Warszawa 1971), podczas gdy próbami monograficznego ujęcia problemu bądź twórczości autora — książki W. Krzemińskiej Idee i bohaterowie. Lektury młodego czytelnika (Wrocław 1969), A. Kruszewskiej-Kudelskiej Polskie powieści dla dziewcząt po roku 1945 (Wrocław 1972), G. Skotnickiej Pozytywistyczne powieści z dziejów narodu dla

M