1 (260)

Rys. 2.

Schemat

prostownika

Szerszego omówienia wymaga sposób włączenia potencjometru PI oraz układ kontroli prądu.

Potencjometr PI pełni w układzie podwójną funkcję: regulatora napięcia, a po przełączeniu przełącznika Pkl — regulatora prądu. W pozycji „napięcie”, tak jak to przedstawiono na rys. 1, potencjometr PI wraz z rezystorem R8 tworzą klasyczny, regulowany dzielnik napięcia wyjściowego. Napięcie z tego dzielnika jest doprowadzane do wejścia nieodwracającego wzmacniacza różnicowego. Rezystor drutowy R9, włączony między emiter i bazę tranzystora T6, zabezpiecza układ przed zwarciem, ograniczając prąd wyjściowy do wartości około 2 A. W pozycji „prąd” potencjometr PI i połączony z nim szeregowo rezystor R9 stanowią obciążenie dla źródła prądowego z tranzystorem T4. Prąd tego źródła ustala rezystor RIO. Tranzystor T6 jest włączany przy napięciu progowym ok. 0,6 V, będącym sumą spadku napięcia na rezystorze R9, wywołanym prądem wyjściowym oraz napięciem na potencjometrze., zależnym jedynie od położenia suwaka. Potencjometr montażowy P2 służy do ustalenia dokładnej, górnej wartości napięcia + 20 V wówczas, gdy PI jest nastawiony na maksimum (prawe skrajne położenie).

Potencjometr montażowy P3 ustala dokładną, zerową wartość prądu wyjściowego, przy potencjometrze PI skręconym całkowicie w lewo (punkt „p” zwarty z „s”).

Napięcia zasilające: +25 V i —4,5 V dostarcza prostownik, którego schemat przedstawiono na rys. 2.

Transformator sieciowy powinnien mieć moc około 60 VA i na uzwojeniu wtórnym wytwarzać napięcie około 19 V. Cew-

kę LI nawinięto na rdzeniu kubkowym typu M26/16 drutem DNE Q 0,7, do całkowitego wypełnienia korpusu, po czym całość zanurzono w lakierze impregnującym. Wskazane jest stosowanie rdzenia z niewielką szczeliną powietrzną, a w razie jej braku, założenie cienkiej przekładki papierowej.

Tranzystor mocy T7 wymaga niewielkiego radiatora o powierzchni nie większej niż 20 cm². Wystarczające odprowadzanie ciepła z diod Dl i D4-^D7 zapewni pozostawienie wokół nich większych powierzchni folii miedzianej.

Kondensator wyjściowy Cl powinien być tantalowy. Przełącznik Pkl najlepiej umieścić bezpośrednio na płytce drukowanej, a potencjometr PI połączyć możliwie krótkimi przewodami z resztą układu.

Na zewnątrz obudowy, wokół potencjometru, warto wykonać dokładną skalę z opisem wartości prądu i napięcia, która z powodzeniem zastąpi drogi i często trudny do wycechowania miernik wielkości wyjściowych.

Uruchomienie układu przeprowadza się w trzech etapach. Najpierw montuje się elementy prostownika i mierzy wartości napięć wyjściowych. Między wyjście napięcia +25 V i masę powinien być włączony rezystor rzędu 1 kQ. Po sprawdzeniu prostownika rezystor ten należy usunąć.

Drugi etap polega na uruchomieniu zasilacza napięciowego. Na płytce powinny znajdować się wszystkie elementy, oprócz tranzystora T6 i kondensatora Ć2. Przełącznik Pkl ustawia się w pozycji „napięcie” (jak na rys. 1), a potencjometr PI skręca maksymalnie w lewo. Wyjścłe zasilacza należy obciążyć ręzystorcm 100 Q. Obracając potencjometrem w prawo mierzy się napięcie wyjściowe, które powinno liniowo narastać do wartości + 20 V. W razie odchyłki, należy przeprowadzić korektę potencjometru P2. Przebieg napięcia na kolektorze tranzystora T7 powinien tworzyć falę prostokątną o ostrych zboczach, z częstotliwość 4 zawartą w granicach od 2 do 25 kHz (zależnie od obciążenia i napięcia wyjściowego). Należy uważać, aby nie zewrzeć zacisków wyjściowych, ponieważ układ nic jest jeszcze odporny na zwarcie.

W ostatnim etapie wlutowuje się kondensator C2 i tranzystor T6, który zabezpiecza układ przed zwarciem oraz ustala pracę układu jako generatora prądu. Przełącznik Pkl należy pozostawić w pozycji „napięcie", a do wyjścia zasilacza przyłączyć rezystor drutowy o rezystancji 8 Q i obciążalność do około 20 W. Kontrolując wartość napięcia wyjściowego obraca się osią potencjometru aż do osiągnięcia prawego skrajnego położenia. Początkowo, liniowo narastające napięcie wyjściowe powinno ustalić się na poziomie + 16 V (2A x 8 fi). W razie stwierdzenia odchyłki należy skorygować wartość rezystancji rezystora drutowego R9. Przy prawidłowo działającym zabezpieczeniu można bez obawy zewrzeć wyjście zasilacza i amperomierzem zmierzyć prąd zwarcia. Ostatnia czynność sprawdzająca polega na przełączeniu przełącznika Pkl w pozycję „Prąd” i korekcji za pomocą potencjometru P3 zerowej wartości prądu wyjściowego, w lewyr skrajnym położeniu potencjometru.

Osoby mające większe doświadczenie elektroniczne, mogą bez trudu, na podstawie opisanego układu, zaprojektować zasilacz o znacznie większym prądzie wyjściowym.

LITERATURA

[1]    Nadachowski M„ Kulka Z.: Analogowe układy scalone. WKiL, Warszawa 1980

[2]    Rudnicki C„ Gomuła R.: Analogowe układy scalone w sprzęcie radiowo-telewizyjnym. WKiŁ, Warszawa 1980

[3]    „Radioelektronik”: nr 2/1986, 6/1985, 6/1984. 12/1983

Wyniki konkursu na najlepsze artykuły opublikowane w „Radioelektroniki!”

Z przyjemnością informujemy naszych Czytelników o rozstrzygnięciu stałego konkursu na najlepsze artykuły opublikowane w „Re”, ogłoszonego w nr 1/1987.

Kolegium redakcyjne przyznało następujące nagrody:

I. W kategorii artykułów opisujących urządzenia elektroniczne I — 20000 zł p. Zdzisławowi Budzyńskiemu za artykuł „Regulator mocy do urządzeń domowych”, opublikowany w nr 1/1987.

Ił — 15 000 zł p. Tadeuszowi Sołtysikowi za artykuły .„Antena synfazowa UKF-FM OIRT" (nr 11/1987) i „Dalekosiężna propagacja fal ultrakrótkich” (nr 3/1987).

111 — 10000 zł p. Krzysztofowi Kossonowi za artykuł „Naprawa bloku zasilania BZ 2030/31 w OTVC Helios” opublikowany w nr 12/1987.

2. W kategorii artykułów o charakterze informacyjno-pozna-wczym:

I — 20000 zł p. Markowi Kubisiowi za artykuły: „Uszkodzenia w systemach mikroprocesorowych” (nr 2 i 3/1987). „Analizator stanów logicznych” (nr 4/1987) i „Analizator sygnatur” (nr 5/1987).

Ił — 15000 zł p. Arkadiuszowi Chłopikowi za artykuł „Programowalne układy PAL" opublikowany w nr 7/1987.

13

Radioelektronik 5/1988 .