2012 12 18 21 24

134

kowania jest dostosowany do charakteru środowiska przyrodni i geograficznego oraz zgodny z prawami nimi rządzącymi”¹;

— krajobraz kulturowy zdegenerowany, powstający

gdy człowiek .....przez nowe czynności gospodarcze w wyniku nieś^

domości lub chęci nadmiernych korzyści naruszy naturalną równow¹ składników fizjocenozy, wywołując trwałe, progresywnie postępuj? niekorzystne zmiany” ². Zmiany te, niekorzystne dla naturalnego dowiska, rzutują negatywnie na gospodarkę człowieka, a jednocześni stanowią z reguły oszpecenie krajobrazu.

Tak jeden typ krajobrazu kulturowego, jak i drugi może występ^ wać w charakterystycznych formach, a mianowicie w ujęciu chronologj. cznym jako: krajobraz uprawowy, miejski, zurbanizowany i przemyj wy.    •

3. FORMY I STYLE W ARCHITEKTURZE KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

HKrajobraz występujący w Polsce to niemal wyłącznie krajobraz kul- 1 turowy z nikłymi enklawami krajobrazu pierwotnego i niewielkimi en- 1 klawami krajobrazu naturalnego.

Podstawą przekształceń krajobrazu kulturowego, dających w efekcie ■ coraz to inne jego formy, jest rozwój cywilizacji ludzkiej. Inny jest kraj- ¹ obraz powstały w wyniku rozwoju cywilizacji rolniczej, inny — powstały w wyniku rozwoju cywilizacji przemysłowej. Jednocześnie udoskonalenia gospodarcze, techniczne oraz rozwój nauki w rainach jednej i tej samej cywilizacji mogą dać różne formy krajobrazu.

Na przykład w cywilizacji rolniczej inaczej wygląda wieś na prawie polskim (XII/XIII w.), ze swobodnym układem zabudowy i pól według tak zwanych „postaci", inaczej wieś oparta na trójpolówce (XIV wiek), ze skupioną zwartą zabudową, akcentowaną wieżą kościoła i prostym niwowym układem pól pociętych na pasy (ryc. 117), inaczej z kolei wieś łanowa z łańcuchową, wyciągniętą wzdłuż drogi zabudową (XVI w.) i długimi, rozchodzącymi się od nich miękko poprowadzonymi w układzie terenu łanami, sięgającymi zwykle granicy lasów (ryc. 118), jeszcze inaczej wieś kolonijna (XVIII/XIX w.) ze sztywnym ulicowym układem zabudowy i równie sztywnym geometrycznym układem pasm pól, sięgających granic upraw sąsiedniej wsi (ryc. 119).

przeksztak „jem po sobie sianek utylita: Bównolegl ju kulturowe „liany estety wośd.

Ład w za zamierzone < klasztoru cys zgodnie z rej obrazowego, obsadzonych minującą na< spodarczy b; estetyczny sl istniały, mia Drugą i której towar nych. Dobrą spodarstwa Krajobraz 1 integralnie czone osiow oraz przemy ( mieniście d i stawami mt | perspektyw;

Zarównc i jęcie „styli i były tu zw [ jakby wzoi I gólne budy P rolniczym), l stylowych 1 l dniowiecze' ■ mantyzm).

i

1

G. Ciołek, Zttryg ochrony i kształtowania krajobrazu, Warszawa 1964, s.#•

2

Tamże