2012 12 18 21 58

ut

4.2. KRAJOBRAZ ŚREDNIOWIECZA ImM I •mmt U,

Występowanie tej formy krajobrazu wiązać można a ra% z -,r ■

XIII—XVI wieku. Krajobraz ten zachował się jeszcze do daa4 w nvyiti ogólnym układzie w stosunkowo wielu miejscowościach, zwłaszcza m ■$,*> renie Pomorza, Warmii i Śląska, pozwalając na dość dokładna • * esr.-strukcję.

Ogólna charakterystyka. W krajobrazie średniewieczr.y.% zaczyna zanikać do tego stopnia typ krajobrazu pierwotnego, ii wiają się pierwsze ustawy chroniące puszcze i pewne gatottkś zwierzał.. Krajobraz zaś naturalny zdecydowanie ustępuje miejsca    ,

Ten zaś uzyskuje już dwie odmienne formy: krajobrazu rołnścze^ i miejskiego. Krajobraz rolniczy ulega znacznej zmianie r.a sfcR&s& trp?®~ wadzenia uprawy trójpolowej i nowych praw osiedleńczych. Areał rołny podzielony zostaje na obszerne niwy, te zaś na długie zagony. Zabudowa zajmuje już większy obszar. Wieś jest zwarta, kształtując sćę główme planach znanych już wielodrożnie oraz nowych planach owalnie, w*, placowych i krótkich ulicó.wek, rzadziej zaś układów jednodworczy .' Krajobraz miejski, powstający na bazie reurbanizacji, odznacza sćę wóełlcą spoistością. Miasto na planie nieregularnym lub szachownicowym, umie czczone jest, podobnie jak wieś, wśród areału rolnego, jednak zajmuje zabudową większy obszar, zamknięty częstokołami, wałami lub nsurarr., miejskimi, otoczonymi fosami. Wokół niego często rozra St2jc| Sł<J zwykle przedmieścia na ulicowym lub wielodrożnym planie, w otoczeniu

1 — Wczesnośredniowieczny gród (a) z kaplicą grodową (b) i podgrodziem ^fc< opatrzonym bramą (d) w ówczesnym krajobrazie rolniczym z nieregularnym podzielonym na „postacie” (e) układem pól. 2 — Wczesnośredniowieczna mała jednostka administracyjna z ośrodkiem władzy (a), wsiami (b) oraz siecią głównych dróg, przy których na granicach rozmieszczono miejsca obronne: grody 'c.; całość posiada naturalne granice w postaci dolin, rzek i rozlewisk; przejścia przez są | miejscach szczególnie dogodnych. W miejsce tego układu średniowiecze w-pro-wadzilo rowy, 3 — Średniowieczne typowe plany wsi. Wieś w układzie ulicowym z charakterystycznymi rozszerzeniami na stawy. 4 — Wieś na planie owalnicowym z typowym placem służącym jako pastwisko, na placu staw i kościół z cmentarzem. U wjazdu do wsi zamek. | — Wieś na planie placowym z wydłużonym czworobocznym placem. 6 — Wieś średniowieczna w krajobrazie. Charakterystyczne dominanty tworzą: zamek (a) i kościół z cmentarzem (b), w pobliżu wsi obiekty przemysłowe, wiatrak na wzgórzu (c) i młyny (d). Układ pól niwrowy; granicę wsi znaczy kapliczka 1 drzewo (e). 7 — Miasto średniowieczne w krajobrazie. Charakterystyczne dominanty wyznaczają zamek na osobnym wzniesieniu (a), otaczające mury miejskie z wieżami, basztami i bramami (b) oraz akcenty | postaci ratusza (c), kościoła famego z wieżą (d), murów klasycznych bez wież (o). Pod miastem przedmieście z kaplicą i szpitalem (f), osiedle przemysłowe fg) i wieś podmiejska (h)