2012 12 18 21 18

133

>tąd można mówić o formie krajobrazu pasterskiego. W zależności od formy krajobrazu pierwotnego, na którego podłożu rozwinęło się pasterstwo, oraz od rodzaju hodowli, krajobraz pasterski przybierał najrozmaitsze postacie. Z zachowanych na naszym terenie warto wymienić krajobraz pasterski górski w Tatrach, gdzie np. Hala Olczyska z rozrzuconymi na polanie wśród lasów bacówkami reprezentuje jedną, a pobliska Hala Kopieniec z bacówkami wyciągniętymi wzdłuż jednej linii-I .ulicy, drugą odmianę tego osadnictwa. Elementy składowe tego krajobrazu w postaci pastwiska, bacówki i koszaru sprowadzają się do enklaw w otoczeniu krajobrazu zbliżonego do pierwotnego. Inną formę, o wyższym stopniu rozwoju, reprezentuje krajobraz pasterski nizinny, V np na terenie Pomorza; elementami są tu rozległe obszary pastwisk,

(dzielone często żywopłotami lub zagrodami, a budynki z nim związane stanowią zwykle jednodworcze obszerne zespoły.

■J Podobnie wyraźnie zaznaczył się swymi formami krajobraz I prymitywnego rolnictwa. Na jego elementy składały się enklawy „wyrabiane" w terenie objętym krajobrazem pierwotnym jako pola — „ławy” o nieregularnym kształcie „postaci" oraz związana z ni-I mi zabudowa skupiająca się w niewielkie zespoły lub jednodworcza, wreszcie słabo jeszcze rozwinięta, ale przecież istniejąca sieć swobodnie | i biegnących dróg, łączących grupy zabudowy ze sobą i z polami. Pojęcie 11 o tego rodzaju krajobrazie, do dziś u nas nie zachowanym, dać mogą zwłaszcza osiedla leśne, istniejące czy to w górach, czy w kompleksach I leśnych na nizinach, np. w Puszczy Kurpiowskiej.

Ogólnie stwierdzić można, iż krajobraz naturalny zachował się u nas jeszcze na niewielkich obszarach, zwłaszcza w górach i na północnych terenach Polski. Niemniej znajduje się w defensywie lub w stadium zaniku. W niektórych tylko wypadkach, np. w Bieszczadach na skutek regresu gospodarki człowieka obszary krajobrazu naturalnego powiększyły się okresowo, zajmując obszary dawnego krajobrazu kulturowego. i Znaczenie zachowanych fragmentów krajobrazu naturalnego, prócz wartości naukowych i dydaktycznych, polega również na ogromnej ich wartości dla celów rekreacji, z reguły bowiem obejmują one tereny nadające się do adaptacji na parki krajobrazowe.

2.3 KRAJOBRAZ KULTUROWY

Gdy zmiany wprowadzone w krajobrazie przez człowieka posunięte są na tyle, iż trwałe jego istnienie może być utrzymywane tylko dzięki stałym zabiegom człowieka, mamy do czynienia z krajobrazem kulturowym. Występuje on w dwóch głównych typach jako:

— krajobraz kulturowy harmonijny, „...jeśli sposób jego użyt-