2012 12 18 21 48

139

terenach górzystych stojącym zwykle na izolowanym wzgórzu, w te-_r#n-ch płaskich na sztucznie usypanym kopcu. Jako akcent architekto-•jciny występuje we wsiach i grodach budynek kościoła, drewniany lub murowany, w XII—XIII w. zwykle opatrzony raczej niską wietą.

Ukształtowanie terenu. Nie ulega ono jeszcze niemal żadnym zmianom, z wyjątkiem prac związanych z budową grodów, a więc wykopanych fos o znacznych rozmiarach oraz usypanych wałów i kopców-

Pokrycie terenu. Naturalne lasy, zadrzewienia, stepy i łąki .mniejszają swą powierzchnię na rzecz znacznych już obszarów uprawowych i niewielkich powierzchni zabudowy.

Elementy kompozycyjne. Wydaje się, iż można do nich zaliczyć osiedla — akcentowane bryłami kościołów, często znacznych roz-mizrów, górujących nad otoczeniem, grody — jeszcze zapewne bez wież, lecz akcentowane budynkami siedzib feudalnych, wreszcie wysoko już jorganizowane w układzie przestrzennym zespoły klasztorne wraz z otoczeniem w postaci stawów, ogrodów itp.

Konstrukcja układów wielkoprzestrzennych. Kształtujące się ośrodki władzy świeckiej i kościelnej tworzą zespoły organizacyjne w postaci opoli i ziem oraz dekanatów i diecezji, które uzyskują wyraźnie zarysowane centra, sieć powiązań komunikacyjnych oraz granice — zwykle naturalne, a w układach świeckich opatrzone przeszkodami naturalnymi (rzeki, puszcze, góry, mokradła) lub zabezpieczone sztucznie (np. przesieki), a przy drogach stróże i gródki.

(