2012 12 18 22 21

143

143

%

Cs

_tyin kierunku, powiększanych aż po granicą własności. Łany to mają

,«kki, dostosowany do terenu układ. Dominującym układem w nowych

•_|Cji jest ulicówka lub wieś jednodworcza. Nowym elementem zairtę-^cyrn zamek staje się duży zespół zabudowy dworskiej lub folwarcz-Jej/Krajobraz miejski podlega przede wszystkim zmianom kompozycyjny^ co omówione zostanie niżej.

Stosunki społeczno-gospodarcze i ich odbicie « .krajobrazie. Wzmocnienie pozycji magnaterii i szlachty oraz gubienie roli Kościoła przez reformację, a także postępujący z czasem upadek samorządów miejskich przy równoczesnym rozwoju miast pry-„etnych, wyraźnie znajduje odbicie w krajobrazie. Tak więc we wsi bryła kościoła nie ulega zmianie, co najwyżej zostaje podbudowana kopulą kaplicy rodowej. Natomiast bryła zamku czy dworu zostaje silniej wyeksponowana, jeśli nie przez wieże czy też alkierze, to przynajmniej przez wielopiętrową budowę, szczyty i wysokie dachy, a jednocześnie podkreślona zielenią geometrycznego „ogrodu włoskiego”. Panorama wsi jostaje zmajoryzowana przez siedzibę szlachecką.

Krajobraz miasta pozostaje w zasadzie bez zmiany, prócz rozrastających się przedmieść i jurydyk, uzyskujących własne elementy akcentujące. W panoramie natomiast pojawiają się nowe formy w postaci nielicznych kopuł kościołów oraz wysokich gmachów zborów i miejskich pałaców. Na przedmieściach zaś urozmaicają widok wille w otoczeniu ogrodów. Powstają obiekty przemysłowe korzystające z energii wodnej. Dlatego też coraz bardziej niezależnie od miast powstają wzdłuż cieków wodnych liczne młynówki i stawy obudowane młynami, kuźnicami, foluszami, szlifierniami, papierniami i innymi budowlami związanymi z przemysłem. Na wzgórzach zaś masowo pojawiają się wiatraki.

Ukształtowanie terenu. Nie ulega ono większym zmianom, prócz prac fortyfikacyjnych wokół niektórych miast czy zamków, polegających na kopaniu fos i sypaniu wałów.

Pokrycie terenu. Również i w tym zakresie nie występują większe zmiany . z wyjątkiem intensywnie zagospodarowanych ziem wschodniej części Małopolski, przekształcanych z dominującego jeszcze typu krajobrazu naturalnego w kulturowy o charakterze rolniczym.

Elementy kompozycyjne. Po raz pierwszy zaczyna ją one odgrywać większą rolę w kształtowaniu krajobrazu. Zaznacza się to zarówno w rezydencjach wiejskich i podmiejskich willach, jak i w nowo zakładanych miastach i dzielnicach miast. Rezydencje wiejskie i wille pod wpływem włoskim lokalizowane są z wyraźną tendencją do wykorzystania naturalnych walorów krajobrazu. Łącznikiem pomiędzy pałacem, dworem czy willą a otwartym krajobrazem staje się geometryczny ogród włoski, w którego kompozycję włącza się celowo daleki widok o możliwie dużych walorach estetycznych naturalnych (np. góry, lasy) lub sztucznych (np. panorama miasta). Podobnie nowo zakładane miasta

# - Architektura krajobrazu