2012 12 18 22 09

143

ogrodów 1 sadów. W«i« i miasta powiązane są silnie Jul rozbudowaną rtęcią dróg, w ramach których pojawia się także wyraźna segregacja funkcjonalna.

Stosunki społeczno-gospodarcze i ich odbicie srkrajobrazie. Z panującą władzą feudalną świecką i duchowną zaczynają konkurować samorządy miejskie, wpływa to bezpośrednio na urozmaicenie krajobrazu przez wprowadzenie nowych elementów o charakterze dominant i akcentów. Tak więc w krajobrazie wsi pojawia się zamek z wieżą, stając się — obok typowej dla tego okresu, smuklej, zakończonej często iglicą, wieży kościoła — drugim akcentem symbolizującym władzę świecką. Nierzadko również zaznacza się w panoramie wsi korona „lipy sądowej”, będącej swoistym wyrazem wspólnoty gminnej wsi. Krajobraz miasta jest bardziej złożony. Zwykle aż trzy władze konkurują w dominowaniu w panoramie miasta. Władza miejska wznosi ratusze opatrzone wysokimi wieżami, opatruje mury miasta licznymi basztami i wieżami, których znaczenie jest w tymże stopniu użytkowe, co symbolizujące potęgę miasta. Władza kościelna wprowadza w panoramę miasta całą własną hierarchię wielkości i ilości wież oraz brył, począwszy od katedry poprzez kościół parafialny do bezwieżowych klasztorów i kaplic. Władza feudalna akcentuje swe istnienie wieżą — stołpem zamku, a także często licznymi, otaczającymi zamek basztami.

Ukształtowanie terenu. Ulega ono dość znacznym przekształceniom poprzez tarasowanie stoków oraz prowadzenie młynów, tworzenie zespołów stawowych i budowę ochronnych wałów.

Pokrycie terenu. Naturalne pokrycie na obszarach intensywnie zagospodarowanych często zaczyna nawet zanikać. Jego miejsce zajmują zwykle zadrzewienia sztuczne, obejmujące dość znaczne obszary, a związane z licznymi sadami, ciekami wodnymi i pasami żywopłotów. Poza tym dominują różne uprawy rolno-ogrodnicze i znaczne już, lecz ciągle zwarte plamy zabudowy.

1 — Miasto założone na planie nieregularnym wielodrożnym (Chojna; Pomorze Zachodnie). 2 — Miasto założone na planie szachownicowym (Myślibórz; Pomorze Zachodnie). 3 — Krajobraz miejski, mała uliczka zamknięta perspektywicznie ze swobodnie usytuowanym kościołem (Stargard; kościół św. Jana). 4 — Krajobraz miejski, ulića z przedprożami (Gdańsk). 5 — Krajobraz miejski, rynek miasteczka z ratuszem, farą, studnią i pręgierzem. 6 — Graniczny system obronny składający się z naturalnych przeszkód w postaci rozlewisk rzek (a), krawędzi wyżyny ze skalami i lasami (b), umocniony linią zamków, zwłaszcza w miejscach przechodzących dróg. Również drogi opatrzone są wzdłuż swego przebiegu w głąb kraju zamkami (c), gęściej rozmieszczonymi przy głównej drodze. Miasta handlowe rozmieszczone są pojedynczo przy przejściach granicy, a rozbudowaną sieć tworzą dopiero za limą obronną