20120312875

mina. Mowa odróżnia ludzi od zwierząt. Kaliban fest amj. gramem dobrych montaigne’owskich Kanibali, ale nie je¹ zacnym dzikusem. To nie jest wyspa utopii i historia odarta zostanie na niej ze wszystkich złudzeń. Użytek mowy może stać się przekleństwem i tylko pogłębić niewolę. Wtedy język ogranicza się do przekleństw. Jest to jedna z najbardziej gorzkich scen całej Burzy.

MIRANDA

Żal mi cię było, a więc się trudziłam,

Byś umiał mówić. [...]

Tyś, dzikusie,

Sam siebie nie rozumiał, lecz bełkotał Po bydlęcemu, a jam dała myślom Twym słowa, byś je zdolny był ujawnić.

KALIBAN

Tyś mnie uczyła mówić A jam skorzystał z tego, bo dziś mogę Przeklinać. Mowę dałaś mi, a za to Bodaj czerwona dżuma cię zabiła!²

Kaliban jest dla Mirandy mężczyzną. Kiedy po raz pierwszy zobaczy Ferdynanda, powie: „To trzeci mężczyzna w mym życiu, na jakiego patrzę” ¹. W Szekspirowskim systemie analogii i gwałtownych konfrontacji Kaliban zrównany zostaje z Prosperem i Ferdynandem. Szekspir to wyraźnie podkreśla. Po paru kwestiach Prospero znowu podejmuje ten sam temat. Mówi do Mirandy o Ferdynandzie:

I pitied thee,

Took pains to make thee speak, [...]

...when thou didst not, tawage, Know thine owa meaning, but wouidst gabble like A thing mott brutish, I cndowM tby purposes Wilh words thal madę them Jenowa. [...)

CALIBAN

324

1

Ił the third man tbat c’er 1 uw.

(The Tempett, UL 447-4#

2

MIRANDA

You taught me languagc; and my profit on’t Is, I kaow how to curse. The red plague rid you.

For leaming me your languagc!

(The Tempett, UL 355-360. 365-3Ś7/

...This