201205102145

II. TECHNOLOGIA. NARZĘDZIA I OBRABIARKI DO NAGNIATANIA 364

wytwarzane przez wielokątne bieżnie pierścieniowe. Przykładową konstrukcję takiej głowicy wraz z jej wahliwym zamocowaniem we wrzecionie wiertarki, przedstawiono na rys. 10-23a. Rolki nagniatające 1 są ustalone w gniazdach koszyczka między dwiema kulkami 2, dla zmniejszenia ich tarcia o ścianki gniazd. Posuw jest realizowany w sposób elastyczny przez sprężynę 5 z ogranicznikiem 4. Wymiar ustawczy głowicy reguluje się przez przemieszczanie koszyczka z rolkami po wielo-kątnej bieżni stożkowej 3, osadzonej na drążonym trzpieniu, przez który doprowadza się do strefy nagniatania ciecz chłodząco-smarującą. Ze względu na zużycie oraz skłonność do poślizgu rolek stożkowych na stożkowej bieżni, korzystniej jest stosować rolki i bieżnie walcowe (rys. 10-23b). Warunkiem poprawnej pracy takich głowic przy nagniataniu głębokich otworów o tolerancji pasowania H7, jest pływający sposób zamocowania głowicy we wrzecionie wiertarki lub w koniku tokarki

RYSUNEK 10-23. Konstrukcja rolkowych głowic do dynamicznego nagniatania otworów [236];

a) jednorzędowa; 1 — rolki stożkowe, 2— kulki łożyskowe, 3 — wielokątna bieżnia rolek,

4 — Śrubą ograniczająca posuw. 5 — sprężyna spiralna; b) dwurzędowa; I — korpus, | — pierścień gumowy, 3 — rolki walcowe, 4 — wlelokątna bieżnia sprężysta, 5 — sztywna bieżnia wielokątna

oraz dokładne ustawienie w osi obrabianego otworu. Amplituda ruchu impulsowego jaki wykonują rolki jest bardzo mała — ok. 0,07 mm.

Głowice rolkowe do nagniatania dynamicznego stosuje się do umacniającej obróbki otworów o średnicy 40-5-200 mm, np. otworów sworzniowych tłoków, otworów pod łożyska w silnikach elektrycznych, tulę i łożyskowych (także ze spieków proszków metali, np. w firmie Chrysler), elementów pomp, a także cylindrów hydraulicznych. Metoda dynamicznego rolkowania jest szczególnie często stosowana w Czechosłowacji [1], USA., Wielkiej Brytanii i ZSRR (np. w Zakładach GAZ).

Do obróbki otworów sworzniowych, w aluminiowych tłokach silników ciągnikowych, stosuje się np. następujące warunki obróbki: wcisk nagniatania to = 0,005-5-0,01 mm, p = 0,9 mm/obr, n = 20 m/s, uzyskując chropowatość po obróbce R« = 0,32 urn.

Dokładność obróbki otworów wymienionymi głowicami (przy bardzo dobrym współosiowym ustawieniu) może wynosić IT7-IT6 (55J.

10.4- Narzędzia do nagniatania ślizgowego

Do nagniatania otworów walcowych przez wygładzanie ślizgowe elementem diamentowym są stosowane głównie narzędzia z dociskiem sprężystym. Konstrukcja tych narzędzi jest zróżnicowana w zależności od ich przeznaczenia i kinematyki obróbki. Na rysunku 10-24 przedstawiono przykładowo trzy typowe konstrukcje narzędzi z >lęm>wti>iwi diamentowymi. Według rozwiązania z rys. 10-24a nagniatak ze sprężystym ramieniem 2 jest zamocowany na osi 4, na którego końcu umieszczono wymienną oprawkę z diamentowym elementem nagniatającym. Korpus

RYSUNEK 10-24. Konstrukcja sprężystych nąnlaakdw do wygładzani* ślizgowego powwrrchni otworów elementami diamentowymi (256): a) nagniatak xe sprężystym ramieniem ; f — czujnik. 2 — sprężyste ramię z elementem nagniatającym. 3 — korpus. 4 — ot. 5 — truba ograniczająca:

b) nagniatak z uchwytem stożkowym: 1 — element nagniatający. 2 — dźwignia. 3_oś.

4 — zaczep, 5-sprężyna. 6 — korpus: e) nagniatak do dużych otworów: t — element

nagnlatający. 2 nakrętka regulacyjna. 3 — wytaczadło. 4 — nakrętka. 5 — sprężyna dociskowa