210 211 2

Ryc. 84. Przywry dwurodne. A — Alaria alata, B — Schistosoma haemalobium a — jajo. b — przyssawka brzuszna c — narząd czepny dodatkowy, g — gar dziel, i — samica, j —jajnik, n — pęche rzyk nasienny, o —jądro, p — przyssaw ka przednia, r — gonopor, s — samiec z — gruczoł żółtkowy

Alaria alata, do 6 mm długa (ryc. 84A), z przednim odcinkiem ciała dłuższym i spłaszczonym, tylnym krótszym i z dodatkowym narządem czep-nym z tyłu przyssawki brzusznej, żyje u wilków i lisów. Pierwszym żywicielem pośrednim są ślimaki zatoczki, drugim — żaby.

Przywra żylna — Schistosoma haematobium (ryc. 84B) jest rozdzielnopł-ciowa, samce osiągają do 15, samice do 20 mm długości. Samce mają rowek, występujący po stronie brzusznej, w którym noszą samice cieńsze od nich i dłuższe. Żyją w naczyniach żylnych jelita i pęcherza moczowego człowieka i niektórych małp. Osobniki wędrujące biernie z krwią mogą zatykać naczynia i powodować zawały. Samice składają jaja w naczyniach ścian pęcherza moczowego i prostnicy. Jaja wydostają się do światła pęcherza moczowego i z moczem na zewnątrz organizmu. Gdy wejdą w kontakt z wodą z jaj wylęgają się miracidia. Uszkodzenie, przez jaja zaopatrzone w kolec, naczyń krwionośnych pęcherza moczowego, wywołuje stany zapalne i pojawia się krwawy mocz (choroba zwana bilharcjozą). Prócz tego, wokół skupisk jaj mogą się odkładać sole kwaśnych fosforanów, wskutek czego powstaje kamica pęcherza moczowego. Miracidia rozwijają się w ślimakach słodkowodnych do stadium cerkarii, a te przedostają się czynnie do organizmu człowieka, wwiercając się w skórę w czasie kąpieli lub uprawy ryżu. Gatunek jest rozprzestrzeniony głównie w Egipcie, Chinach, Indii, a także w Mezopotamii i na Cyprze. Bilharcjoza jest starą chorobą człowieka, jaja tego gatunku znajdywane są w mumiach egipskich, pochowanych ok. 1 300 lat p.n.e.

Schistosoma mansoni występuje w strefach tropikalnych Afryki i Nowego Świata. Żyje w naczyniach żylnych jelit człowieka.

Ryc. 85. Schemat rozwoju przywry dwurodncj. C — cerkaria. D — miracidium. J —jajo rozwijające się w miracidium, M — metacerkaria. P — przywra dojrzała. R — redia. S — sporocysta z rediami; ^ — komórki rozrodcze, o — narząd wzroku, p — protonefrydium, r — redia rozwijająca się w sporocyście, z — zawiązek układu pokarmowego

211