218 3

właściwej obsługi lub regulacji, jak również w wyniku braku smaru lub uszkodzeń układu smarowania.

Kwalifikowanie łożysk do wymiany

Niedomagania lub uszkodzenia łożysk objawiają się najczęściej już podczas pracy danego mechanizmu. I tak np. w przypadku łożysk głównych wału korbowego lub skrzynki biegów będzie to hałaśliwa praca łożysk. W przypadku kół motocykla, będą to znaczne, wyczuwalne luzy promieniowe i osiowe albo ciche stuki w piaście podczas luźnego obracania się podniesionego koła. W trakcie rozbiórki mechanizmów silnika, uszkodzenia łożysk są zazwyczaj łatwe do wykrycia, a zużycie można stwierdzić na podstawie zwiększonych luzów występujących przy podważaniu i poruszaniu wałkami, kołami itp.

Ogólnie biorąc, można jedynie z dużym przybliżeniem przyjmować następujące dopuszczalne zużycia łożysk:

—    wał korbowy — gdy przy promieniowym poruszaniu czopów wału w złożonym silniku daje się wyczuć luzy przekraczające 0,2 mm, lub gdy luzy osiowe przekraczają 0,5 mm,

—    wałek lub kosz sprzęgła i koło zębate zdawcze skrzynki biegów — gdy luz promieniowy na wałku przekracza 0,25 mm lub luz kosza albo wieńca koła zębatego przekracza 0,4—0,5 mm,

—    wałek atakujący przekładni głównej — gdy luzy promieniowe przekraczają 0,15 mm lub luzy osiowe przekraczają 0,3 mm,

—    piasty kół motocykla — gdy luzy poprzeczne mierzone między obręczą koła a widelcem przekraczają 1,5 mm.

We wszystkich opisanych wyżej przypadkach z wyjątkiem piast kół luzy należy mierzyć czujnikiem, przystawiając jego nóżkę promieniowo lub osiowo do sprawdzanego wałka i poruszając wałkiem promieniowo lub osiowo bezpośrednio ręką albo podważając go dźwignią, np. łyżką do opon lub trzonkiem młotka.

Szczegółowa ocena stanu technicznego i stopnia zużycia łożyska możliwa jest jednakże dopiero po wyjęciu go, drogą szczegółowych oględzin i pomiaru luzów.

Wyjęte łożysko należy przede wszystkim oczyścić, usuwając z niego smar i bardzo starannie myjąc pędzlem w czystej benzynie. Sprawdzane łożysko powinno być niemal idealnie czyste, aby dosłownie można było operować nim w białych rękawiczkach.

Rys. 6. 15. Łożysko należy dokładnie obejrzeć przy dobrym oświetleniu przez szkło powiększające

Pierwszą czynnością kontrolną są szczegółowe oględziny łożyska. Poważniejsze uszkodzenia, np. pęknięcie koszyka, wałka lub kulki, znaczne złusz-czenie lub korozję bieżni można łatwo zaobserwować gołym okiem. Warunkiem dokładnych oględzin jest dobre oświetlenie np. silna lampa, pozwalająca na dojrzenie bieżni między kulkami. Duże usługi oddaje przy tym szkło powiększające o powiększeniu 3—5 X, gdyż pozwala wykryć niewidoczne gołym okiem ślady złuszczenia zmęczeniowego, korozji lub pęknięć. Można przyjąć jako ogólną zasadę, że łożysko, mające widoczne gołym okiem pęknięcia kulek, wałków lub bieżni, ślady

/

218