228 229 2

tylnych brzegach. Onkosfera przekształca się w cysticerkoid w jamie ciała skorupiaków. Postacie dojrzałe pasożytują u ryb spodoustych.

Rząd: Diphyllida

Tylna część główki zwężona, wykształcona w szypułkę. Na główce dwa łyżkowate botridia. z brzegami uzbrojonymi drobnymi hakami i duże rostellum z dwoma rzędami haków, w kształcie litery T. Pasożyty ryb spodoustych.

Rząd: Lltobothrida

Główka ze szczytową przyssawką. Szyjka nie zaznaczona. Przednie człony zaopatrzone w grzbietowe i brzuszne ostrogi, zesklerotyzowane wytwory ich naskórka. Pasożyty rekinów.

Rząd: Nippotaenida

Główka ze szczytową przyssawką. Szyjka nie zaznaczona. Strobila o nielicznych członach. Pasożyty słodkowodnych gupików.

Rząd: Proteocephalida

Główka z 4 acetabulami, może występować także uzbrojone rostellum. Gruczoły żółtkowe pęcherzykowate, luźno rozmieszczone po bokach członów. Otwory płciowe na bokach członów. U niektórych gatunków macica ma własne ujście. Pasożyty ryb, płazów i gadów.

Rząd: Cyclophyllida

Rząd najliczniejszy w gatunki. Główka z 4 acetabulami rozmieszczonymi promieniście. Ponadto, może występować uzbrojone lub nieuzbrojone rostellum albo uzbrojony ryjek. Strobila z licznymi członami. Gruczoły żółtkowe zwarte, pojedyncze lub dwupłatowe, osadzone z tyłu jajnika. Macica bez własnego ujścia. Otwory płciowe na bokach członów. Z osłon jajowych wylęga się onkosfera. Tylko jeden żywiciel pośredni albo go brak. Pasożyty płazów, gadów, ptaków i ssaków (w tym człowieka).

Moniezia expansa żyje w jelicie kozy, owcy i bydła domowego i dzikich przeżuwaczy. Osiąga do 5 m długości. W każdym członie po dwa układy rozrodcze. Żywicielami pośrednimi są roztocza.

Tasiemiec psi — Dipylidium caninum, do 50 cm długi, ma główkę z uzbrojonym ryjkiem. Końcowe człony w kształcie nasion dyni. W każdym członie po dwa układy rozrodcze. Żywicielami pośrednimi są wszoły i pchły psie. Pasożyt psów i kotów. Rzadko człowieka.

Tasiemiec karłowaty — Hymenolepis narta, do 4 cm długi, występuje w jelicie człowieka. Nie wymaga do rozwoju żywiciela pośredniego. Można się zakazić przez usta. jajami wydalanymi wraz z odchodami przez zakażonego osobnika. W jelicie wylęgają się z osłon jajowych onkosrery, wnikają do kosmków jelita cienkiego i wykształcają się w cysticerkoidy, które wypadają do światła jelita i rozwijają się w postacie dojrzałe. Masowe zakażenie wywołuje biegunkę, duszności i zaburzenia czynności układu nerwowego o cechach przypominających epilepsję.

Tasiemiec uzbrojony (synonim: soliter) — Taenia solium, do 4 m długi, żyje w jelicie człowieka zawsze pojedynczo (ryc. 88, 89B). Jego obecność w jelicie uodpornia żywiciela na zakażenie dalszymi osobnikami. Główka ma rostellum z wieńcem haczyków w liczbie 26 — 28 (fot. 4C). Otwory płciowe pośrodkowo, na bokach członów. Macica z 7—12 bocznymi odgałęzieniami. Żywicielem pośrednim jest Świnia, w mięśniach której z onkosfery rozwijają się cysticer-kusy. Człowiek zakaża się zjadając surowe lub nie dogotowane mięso z cysticer-kusami. Dojrzałe człony strobili odrywają się, wydalone z kałem mogą być zjedzone przez świnię. Rzadko występuje samozakażenie, oderwane człony mogą się dostać do żołądka człowieka. Przy działaniu soków żołądkowych mogą się uwolnić z osłon jajowych onkosfery i osadzić w różnych narządach, np. w mózgu lub w oku.

Tasiemiec nieuzbrojony — Taenia saginata (ryc. 89C), osiąga do 12 m długości. Jest podobny do tasiemca uzbrojonego, ale nie ma haków na główce, macica ma 15 — 52 odgałęzień, człony są prawie dwukrotnie dłuższe niż szersze (por. ryc. 89B i C). Żywicielem pośrednim jest bydło rogate. Pospolity w tych krajach, gdzie jadane jest nie gotowane mięso, szczególnie w Etiopii.

229