238 239 2

Ułatwia wstężnicom wykonywanie różnych ruchów ciała, łącznie z perys tycznymi (por. pierścienice).

Układ nerwowy jest, ogólnie ujmując, podobnie zbudowany jak u płazinc z tym. że jego część głowowa, w związku z występowaniem złożonych nar? dcm zmysłów, jest bardziej rozbudowana (ryc. 96B). Pod względem morf logicznym, podobnie jak u płazińców, system nerwowy jest siecią komón nerwowych, w niektórych okolicach ciała zagęszczonych w zwoje i pnie. Mon występować albo tylko jedna sieć albo dwie, leżące nad sobą, Jeżeli występuj tylko jedna, wtedy zlokalizowana jest w naskórku, w dermis albo w warstw! mięśni wora powłokowego. W przypadku dwóch sieci zewnętrzna może byt

B

C

Ryc. 96. Wstężnica Cerebratulus sp,, anatomia. A — budowa ogólna, B — budowa układu nerwowego w przedniej części ciała. C — przekrój podłużny przedniej części ciała; b — zwój mózgowy górny, c — pień nerwowy grzbietowy, d — gonada, c — rynchoccl, g — gruczoł przedni, j — jelito, k — naczynie krwionośne, o — otwór gębowy, p — pień nerwowy grzbietowy, r — ryjek, ś — uchyłek jelita środkowego, u — pień nerwowy brzuszny, z — zwój mózgowy dolny

zlokalizowana jak poprzednio, a wewnętrzna jest przesunięta do mięśni won powłokowego albo do parenchymy, co ilustruje ryc. 97. W sieci pojedynczej albo w obrębie wewnętrznej sieci podwójnej, komórki nerwowe zagęszczone są w parzyste zwoje głowowe, pnie podłużne i okrężne (ryc. 96A. B). Można u poszczególnych grup wstężnic, podobnie jak u płazińców. wykazać etapy coraz to głębszego lokalizowania się w ciele układu nerwowego, a tym samym jego izolowania się od wpływów zewnętrznych. U prymitywnych wstężnic układ nerwowy w całości pozostaje w kontakcie z naskórkiem, przez co podkreśla swoje pochodzenie z ektodermy zarodkowej, u reszty przemieszcza się głębiej, aż do zlokalizowania jego centralnych części w parenchymie (ryc. 97D).

W skład centralnej części układu nerwowego wchodzą 4 zwoje głowowe: para grzbietowych i para brzusznych, leżące blisko siebie, osadzone na ścianach pochewki ryjka (ryc. 96B). Zwoje połączone są komisurami biegnącymi dookoła pochewki. Od zwojów do przodu ciała, odchodzą parzyste nerwy, unerwiające narządy zmysłów odcinka głowowego. Ku tyłowi ciała odchodzą pnie podłużne, ułożone po bokach ciała, mogące wykazywać w swoim przebiegu nieznaczne zwoje. Prócz nich mogą występować dodatkowe pnie podłużne po stronie grzbietowej lub po stronach grzbietowej i brzusznej, ale zawsze cieńsze niż boczne. Pnie podłużne połączone są cienkimi obrączkami (komisurami). Całość systemu nerwowego wykazuje większą koncentrację komórek nerwowych niż u płazińców.

Narządy zmysłów występują u wstężnic licznie i są różnorodne, co wiąże się z aktywnym trybem życia, w tym głównie z drapieżnictwem. Występują

“yc. 97. Wstężnicc, położenie pni nerwowych, przekroje poprzeczne. A — w naskórku. B — w der-C — w warstwie mięśni wora powłokowego, D — w parenchymie; b — boczny pień nerwowy. '* dermis, g — grzbietowy pień nerwowy. 1 — warstwa mięśni podłużnych, n — naskórek, o — warstwa mięśni okrężnych, p — parenchyma

239