24(1) 2

Ćwiczenie 10

Leżenie na plecach, ręce wzdłuż tułowia, nogi zgięte, stopy oparte na podłożu (a). Rozchylanie kolan na zewnątrz, a następnie łączenie ich z jednoczesnym napinaniem pośladków i mocnym ściskaniem kolan (b).

Ryc. 88 a, b

Każde z ćwiczeń powtarzamy 5 — 7 razy. Niekoniecznie trzeba je wykonać od razu, można jedną część przećwiczyć rano, a następną wieczorem lub jednego dnia; pozostałe następnego, tak aby nie czuć się bardzo zmęczoną. Zbytnia gorliwość w ćwiczeniach może nie wyjść na zdrowie.

Usprawnianie w połogu kończymy wówczas, gdy uzyskamy prawidłową siłę mięśni brzucha i dna miednicy, dobre samopoczucie i pełną sprawność fizyczną.

Bóle krzyża — zapobieganie i usprawnianie

Dużo kobiet będących w ciąży uskarża się na bóle okolicy lędźwiowo-krzyżowej.

Kręgosłup oglądany z boku wykazuje krzywizny: w odcinku szyjnym wygina się do przodu w tzw. lordozę szyjną, do tyłu — w odcinku piersiowym — tworząc kifozę piersiową, w odcinku lędźwiowym — do przodu, tworząc lordozę lędźwiową, a w odcinku krzyżowo-guzicznym (nieruchomym) — do tyłu, tworząc kifozę krzyżowo-guziczną. Kręgosłup jest elementem rozczłono-wanym. Kręgi układają się do góry ku dołowi jedne pod drugimi. Są one ze sobą zespolone krążkami międzykręgowymi, a wspólnie z więzadłami tworzą gibką i elastyczną całość.

W czasie ciąży zachodzą zmiany w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa. Polegają one na uogólnionym zmiękczeniu struktur włóknistych w tej okolicy i w miednicy, połączonym z utratą elastyczności więzadeł międzykrę-gowych. Następuje to wskutek ich rozciągnięcia pod wpływem przeciążeń i nadmiernych nacisków, prowadząc w konsekwencji do wystąpienia bólów. Układ więzadłowy odzyskuje utraconą elastyczność dopiero po upływie kilku miesięcy po porodzie.

Przy zachowaniu prawidłowej postawy u kobiety na początku i na końcu ciąży środek ciężkości ciała pada na czworobok podparcia (ryc. 9). Natomiast

u osób z nadmiernym przyrostem wagi ciała (optymalny przyrost wagi w ciąży wynosi 6 — 8 kg) środek ciężkości pada na śródstopie lub przed punktem podparcia (stopami). Taki stan pociąga za sobą zwiększenie wygięcia lędźwiowego kręgosłupa, a w układzie mięśniowym — osłabienie mięśni brzucha, pośladków i przykurcz zgięciowy w stawach biodrowych.

U kobiet, które wykonują pracę w pozycji stojącej, dochodzi do deformacji stóp (płaskostopie), która ma wpływ na statykę okolicy lędźwiowo-krzyżowej.

Bóle w okolicy krzyżowej mogą być następstwem: a) stanów chorobowych narządów mieszczących się w miednicy mniejszej, b) wad postawy (skrzywienia kręgosłupa), c) zmian w wyniku urazów kręgosłupa, zwłaszcza w okolicy lędźwiowo-krzyżowej.

U niektórych kobiet w ciąży występują bóle pochodzenia emocjonalnego. Jest to tzw. ból zmęczeniowy, będący następstwem przeciążenia czynnikami psychicznymi (przykrości, niepowodzenia, zmartwienia), cielesnymi, zawodowymi, a także nienajlepiej układającego się współżycia małżeńskiego.

Bóle w okolicy krzyżowej mogą iść w parze z takimi objawami, jak: bezsenność i brak łaknienia, mogą powodować nastroje depresyjne i lękowe związane z ciążą. Do wymienionych zakłóceń w stanie zdrowia mogą dołączyć się stany skurczowe jelita grubego połączone z biegunkami.

Obecnie zajmiemy się bólami okolicy krzyżowej pochodzenia czynnościo-wo-statycznego.

Dolegliwości umiejscowione w okolicy krzyża nie mają jednolitego, ściśle określonego charakteru. Często są to bóle tępe, przeszywające lub świdrujące. Miejsce ich występowania też nie jest ściśle sprecyzowane, ponieważ mogą pojawiać się tylko po jednej stronie lędźwi albo opasywać całą okolicę lędźwiowo-krzyżową, albo skupiać się w części krzyżowo-biodrowej z promieniowaniem do pośladków i bocznej powierzchni bioder.

Do czynników szkodliwych, sprzyjających występowaniu bólów, zalicza się:

1.    Wadliwą postawę w czasie pracy.

2.    Nadmierny przyrost wagi ciała w ciąży.

3.    Chodzenie w obuwiu na wysokim obcasie.

4.    Przegrzanie połączone z nagłym ochłodzeniem ciała.

5.    Pośpiech w chodzeniu.

6.    Chodzenie po nierównym terenie (wstrząsy, potknięcia).

Wśród wymienionych czynników na szczególną uwagę zasługuje wadliwa postawa w czasie pracy i podczas wykonywania różnych codziennych czynności, co powoduje zmiany w układzie statyczno-mięśniowym kręgosłupa. Wyrazem tych zmian są dolegliwości występujące:

a)    po długotrwałej pracy w pozycji siedzącej z pochylonym tułowiem,

b)    po zajęciach wymagających pozycji stojącej w wykonywaniu czynności dnia codziennego, jak: słanie łóżka, pranie, sprzątanie, przyrządzanie posiłków itd., pociągające za sobą zginanie tułowia i utrzymywanie go w pozycji pochylonej ku przodowi przez kilka godzin dziennie,

c)    w czasie bezruchu, np.: po wyjściu z kina, czytelni, długotrwałej jeździe samochodem itp.,

d)    w czasie lub po wykonaniu ciężkiej pracy fizycznej, podczas której obciążona zostaje jedna strona ciała, np: dźwiganie ciężkiej torby w jednym ręku czy też przedmiotów o dość znacznej wadze przed sobą na wyciągniętych rękach i przy pochylonym tułowiu.

81