266 267 3

SYSTEMATYKA

Typ obejmuje trzy gromady. Przy podziale wrotków pomiędzy gromady bierze się głównie pod uwagę wykształcenie układu rozrodczego i tryb życia. Niektórzy systematycy wyróżniają czwartą gromadę: Sphaeroida. z jednym gatunkiem: Trochosphaera aeijualorialis (ryc. 104F). Inni. ze względu na specyficzną budowę i słabo poznaną biologię tego gatunku, wydzielają Sphaeroida w kategorię o niepewnym położeniu systematycznym: Incerte sedis i w tym podręczniku przyjęto to drugie założenie.

Gromada: Monogononta

Diagnoza: wrotki dwuplciowe, samice z pojedynczą gonadą, samce z narządami wewnętrznymi w różnym stopniu uwstccznionymi; w cyklu życiowym heterogonia.

Gromada obejmuje większość gatunków wrotków, żyjących przeważnie w wodach słodkich, część gatunków żyje w morzach. Prowadzą życie wolne i osiadłe. Gromadę rozdziela się na trzy rzędy, biorąc głównie pod uwagę budowę narządu wrotnego oraz pokrój ciała.

Rząd: Ploima

Otwór gębowy otoczony wieńcem rzęsek narządu wrotnego. Ciało skrócone, często workowate, z loriką lub bez. Odcinek nożny, jeżeli występuje, zaopatrzony w dwa wyrostki.

Należący tu rodzaj Asplanchna obejmuje gatunki pospolite w zbiornikach wodnych Polski, nie mające odcinka nożnego i jelita tylnego.

Asplanchna sieboldi jest gatunkiem pelagicznym, żyjącym w małych stawkach.

Rodzaj Keraiella obejmuje gatunki najpospolitsze w naszych wodach słodkich. Pancerz mają zbudowany z licznych płytek (ryc. 104B). Osobniki, w tych samych populacjach, wykazują dużą zmienność.

Rząd: Floculariida

Otwór gębowy pomiędzy wieńcami rzęsek narządu wrotnego. Odcinek nożny, jeżeli występuje, bez wyrostków.

Należący tu rodzaj Hexarlhra obejmuje gatunki bez odcinka nożnego z długimi grubymi tastrami (ryc. 104D).

Rząd: Collothecida

Odcinek głowowy u większości gatunków kielichowaty. Trochus z długimi sztywnymi rzęskami, występującymi pomiędzy normalnymi rzęskami. Samice zawsze osiadłe, z ciałem otoczonym galaretowatą wydzieliną naskórka.

Stepnanoceros eichhornii ma brzeg odcinka głowowego wyciągnięty w 5 długich wyrostków i szczególnie grubą otoczkę, obejmującą resztę ciała Słodkowodny.

Gromada: Digononta

Synonim: Bdellolda

Diagnoza: Wrotki jcdnoplciowc, reprezentowane tylko przez dzieworodne samice, jajniki parzyste.

Do gromady zaliczane są gatunki słodkowodne, pływające i pełzające oraz żyjące w mchu, ściółce, wilgotnym piasku. Trochus rozdzielony na dwa podwieńce rzęskowe. Narząd szczękowy przystosowany do miażdżenia pokarmu. Ciało nie objęte loriką. Noga wciągana teleskopowo do tułowia.

Philodina roseola jest pospolita (ryc. 104A) w naszych wodach słodkich. Rotifer vulgaris, pospolity w małych zbiornikach wodnych, pełza i pływa.

Gromada: Seisonida

Diagnoza: wrotki dwuplciowe: ektokomcnsale morskie; samice z parzystymi jajnikami, produkują tylko jaja miktyczne; samce w pełni wykształcone.

Gromada obejmuje ektokomensale niektórych skorupiaków morskich (przejściowców, równonogich). Narząd wrotny słabo rozwinięty lub zredukowany. Ciało wydłużone, robakowate, najdłuższe w obrębie typu. Nieznaczny dymorfizm płciowy.

Seison annulatus ma ciało poprzewężane, osiągające długość do ok. 3 mm. Pasożytuje na równonogach.

I n c e r t a e s e d i s Gromada: Sphaeroida

Synonim: Trochosphaerolda

Tylko jeden gatunek: Trochosphaera aeguatorialis (ryc. 104F), morski, pelagiczny. Ciało kuliste. Otwór gębowy pomiędzy dwoma wieńcami rzęsek. Nad gardzielą pojedynczy zwój mózgowy. Kloaka na dolnym biegunie ciała. Pęcherzyk wydalniczy nie występuje, protonefrydia uchodzą bezpośrednio do kloaki.