27 4

W czasie opanowywania tych pojęć pojawiają się trudności. Do podstawowych sposobów zapobiegania trudnościom w kształtowaniu pojęć możliwych do zastosowania przez nauczycieli L. Bandura⁰ zalicza:

1)    utrwalenie właściwych związków między przedmiotami i odpowiadającymi im nazwami,

2)    określanie realnych celów lekcji i wyraźnych planów wszelkich zajęć,

3)    unikanie odbiegania od właściwego celu lekcji,

4)    dopilnowanie, aby uczniowie opanowali pojęcia niezbędne do prawidłowego przebiegu nowego poznania,

5)    właściwe formułowanie pytań i żądanie pełnych odpowiedzi,

6)    właściwe kierowanie i organizowanie obserwacji uczniów,

7)    nie doprowadzanie do uogólnień na podstawie jednego przykładu, chyba, że towarzyszy temu ogromne zabarwienie emocjonalne,

8)    unikanie dokonywania uogólnień na podstawie cech nieistotnych,

9)    nie doprowadzenie do uogólnień, jeżeli brak odpowiedniego materiału porównawczego,

10)    podsumowywanie istoty treściowej lekcji,

11)    ustosunkowanie się do odpowiedzi uczniów i ich ocena,

12)    unikanie wyręczania uczniów w pokonywaniu trudności w myśleniu,

13)    unikanie wyciągania wniosków za uczniów,

14)    unikanie kształtowania zbyt wielu pojęć na jednej lekcji.

Z zasygnalizowanych, z konieczności w skrócie, problemów wynika, iż proces kształtowania pojęć u dzieci jest złożony i wymaga od nauczyciela stosowania bardzo skutecznych metod pracy i przestrzegania wszystkich etapów pracy nad nimi. Należy więc systematycznie sięgać do wszelkiej literatury związanej z tą problematyką.

1.4.4. Ćwiczenia dla studentów

1.    Obmyśl przykłady z zakresu zbiorów mówiące o łączności operacji, odwracalności i łączeniu operacji w całościowe systemy.

2.    Określ czynności w etapach dochodzenia do pojęcia, np. trójkąta,

posługując się etapami zaproponowanymi przez W. Okonia lub Cz. Kupisiewicza.    j

3.    Wypisz pojęcia występujące w programie matematyki klasy I i określ, które z tych pojęć należą do podstawowych.

4.    Obmyśl własne sposoby zapobiegania trudnościom w kształtowaniu pojęć matematycznych.

I Makarów icz: Doskonalenie proce:ni dydaktycznego w zakresie wczesno-skalnego nauczania geometrii, praca doktorska. BuUos/c/ 1990 s. 20 M. Radu iłowie/owa. Z. Morawska; Metodyka nauczania początkowego. Warszawa WSiP 1986 s. 126

U. Wichura: Modele lekcji ir nauczaniu początkowym. Warszawa WSiP 1984 s.40

W. Okoń; Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa PWN 1987 s. IM)

W. Okoń; Wprowadzenie, do dydaktyki ogólnej. Warszawa PWN 1987 | 54— 155

» /. Kupisicwicz; Podstawy dydaktyki ogólnej. Warszawa PWN 1984 W. Okoń: Proces nauczania. Warszawa PZWS 1965 s. 153 1 Poznańska: O kształtowaniu pojęć w klasach niższych. Warszawa WSiP 1976 s.32

l . Bandura: Trudności w procesie uczenia się. Warszawa PZWS 1970 s. • /    67

53