184 (2)

Referendum

.'Z^ze?zw taszczą na szczeblu centralnym. Wokół tych kwestii pojawiały się czne kontrowersje i - stopniowo - Naczelny Sąd Administracyjny przyjął stosunkowo wąską interpretację dopuszczalnego zakresu referendum (zob. np. orzeczenia: z 29 czerwca 1993 roku. SA/Wr 935/93, ONSA 1994, poz. 105; z 24 marca 1998 roku. II SA/Wr 288/98. ONSA 1999, poz. 30; z 2 czerwca 2000 roku. II SA/Wr 1060/00, OSS 2000, poz. 100). Odmienne stanowisko zajął natomiast Trybunał Konstytucyjny, wskazując (u' sentencji wyroku z 26 lutego 2003 roku, K 30/02). iż referendum lokalne może obejmować wszelkie „[...] istotne sprawy, dotyczące społecznych, gospodarczych lub kulturowych więzi łączących wspólnotę (samorządową - przyp. LG], a niezastrzeżone do wyłącznej kompetencji organów innych władz publicznych”. Na szczeblu gminnym szczególnym przedmiotem referendum może być także samoopodatkowanie się jej mieszkańców.

- Po drugie, możliwe jest przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania lokalnego organu przedstawicielskiego - rady gminy (miasta, powiatu) bądź sejmiku województwa - a na szczeblu gminy także w sprawie odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Warto przypomnieć, że możliwość taka nie istnieje na szczeblu centralnym (zob. pkt 215).

Referendum przeprowadza się z albo z inicjatywy organu stanowiącego (tzn. rady lub sejmiku) danej jednostki terytorialnej, albo na wniosek mieszkańców (w tym wypadku na szczeblu gminy lub powiatu konieczne jest zgromadzenie podpisów 10 proc. mieszkańców uprawnionych do głosowania, a na szczeblu województwa - 5 proc.).

W referendum mają prawo brać udział osoby stale zamieszkujące na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego, mające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki. Referendum przeprowadzają i ustalają jego wyniki terytorialne i obwodowe komisje do spraw referendum.

Referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30 proc. uprawnionych do głosowania (co jest wymaganiem łagodniejszym niż na szczeblu centralnym), a jego wynik ma charakter rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod referendum oddano więcej niż połowę ważnych głosów. Jednak referendum gminne w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców' staje się rozstrzygające, jeżeli opowie się za tym co najmniej dwie trzecie głosujących. Uzyskanie w referendum wyniku rozstrzygającego zobowiązuje radę gminy (miasta, powiatu) lub sejmik województwa do niezwłocznego podjęcia czynności w celu jego realizacji. Jeżeli w referendum nastąpiło odwołanie rady lub sejmiku, to ich kadencja upływa w dniu ogłoszenia wyników referendum; z mocy prawa ustaje też działalność zarządu (organu wykonawczego) danej jednostki terytorialnej, a prezes Rady Ministrów wyznacza osobę tymczasowo spełniającą funkcję tych organów.