* aparat urzędniczy departamenty na szczeblu centralnym i delegatury na szczeblu terenowym, oraz kilkanaście delegatur na szczeblu ponad woj ewódzkim;
* statut prawny urzędników wykonujących czynności kontrolne lub nadzorującym ich wykonanie przysługuje immunitet - za swoje czynności służbowe nie można bez zgody Kolegium NIK:
ZAKRES KONTROLNYCH KOMPETENCJI NIK:
* kontrola działalności organów adm. rząd., NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu wiedzenia legalności, gospodarności, celowości, rzetelności:
—* też Kancelarię Prezydenta, Sejmu i Senatu, TK, RPO, KRRiTY, SN i NSA oraz G 101)0 w zakresie wykonywama budżetu oraz gospodarki finansowej i niaiatkowei. a na zlecenie Sejmu w stosunku do Kancelarii Prezydenta, Kancelarię Sejmu i Senatu, GIODO oraz KRRiTY też w innych aspektach:
—► poza zakresem kontroli jest właściwa działalność instytucji innych niż RM i podległe mu jednostki:
* kontrola działalności organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności:
* kontrola działalności innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie wykorzystywanych przez nie środków/majątku publicznego z punktu widzenia legalności:
—* uprawnienia pracowników NIK w ramach dokonywanej kontroli: prawo swobodnego wstępu do lokali, dostępu do dokumentów, przeprowadzania oględzin, wzywania i przesłuchiwania świadków, żądania wyjaśnień, a kierownicy kontrolowanej jednostki mają obowiązek im pomagać:
—► wyniki kontroli ujmowane są w protokole kontroli (uNIK - procedura kwestionowania i weryfikacji), a ani kontrolerzy ani NIK nie może podejmować decyzji za kontrolowaną jednostkę, a adresat wystąpienia pokontrolnego (stan rzeczy, wnioski i uwagi) musi poinformować NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków. NIK może zawiadomić organy ścigania w razie wykrycia pizestępstwa lub wykroczenia, a także wskazać potrzebę wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zwolnienia ze stanowiska:
obowiązki NIK wobec Sejmu:
* podległość ograniczona ze względu na ograniczone możliwości odwołania i różną długość kadencji Sejmu i prezesa NIK:
* obowiązek regularnego dostarczania pewnych materiałów:
—► corocznie analiza wykonania budżetu oraz założeń polityki państwa oraz opinia w przedmiocie udzielenia absolutorium dla RM:
—► corocznie sprawozdanie ze swojej działalności (podawane do publicznej wiadomości);
—+ obowiązek podejmowania i przeprowadzania kontroli na zlecenie Sejmu lub jego organów (praktyka - uzgadnianie okresowych planów pracy, ale zawsze możliwe jest przeprowadzenie kontroli doraźnej; przedstawiciele NIK uczestniczą w posiedzeniach komisji sejmowych):
—► przedstawia wyniki innych ważniejszych kontroli: