CCF20061214007

przy kasach biletowych na tych dworcach (...). Pojawia się wiele osób uprzywilejowanych. Inni nie mają szans na sprawną i szybką obsługę. Mo-gą ją wymusić tylko agresją lub zwykłą siłą”.

Sytuacja ekonomiczna naszego kraju lokuje go w tzw. okresie przejściowym, inaczej w fazie transformacji gospodarczej. A w okresach przejściowych, jak to w okresach przejściowych .... bywa różnie. Zdarzają się kryzysy moralności. Nie oznacza to rozszerzenia się niemoralnych postaw aż po granice chaosu moralnego (chociaż i tak bywa) lecz występują inne zjawiska.

Jednym z nich jest poszerzenie się tzw. sfery etycznie neutralnej. W drugiej połowie XX wieku w rozwiniętych społeczeństwach zauważa się, iż wiele wzorów zachowań jest przesuwanych do sfery etycznie neutralnej.

Na przykład rodzice akceptują - chociażby milcząco - jeśli ich dziecku udało się uzyskać dobrą ocenę w szkole dzięki ściąganiu, podpowiedziom. Są o-soby, które akceptują kradzieże sklepowe, „bo i tak sklepikarze przez to nie zbiednieją”. R.Bańkowicz, redaktor Businessman Magazine (50/1995) opisuje spostrzeżenia Amerykanów z Peace Corps z pobytu w Polsce. Jak to możliwe - pytają Amerykanie - że biznesmeni polscy na pewnym poziomie, pracujący na własny rachunek, w firmie, której dają swoje nazwisko, dopuszczają się zwykłego oszustwa, bowiem korzystają ze ściąg w czasie egzaminu. Dlaczego taka postawa w Polsce jest dominująca - pytają. Dlaczego pewien doktorant otwarcie przyznaje, iż pracę doktorską pisze mu „murzyn” czyli wynajęty w tym celu zastępca. Amerykańscy studenci sami, nie zachęcani przez nikogo wytłumaczyli by takiej osobie, że postępuje źle i nieuczciwie. Francuscy także. A u nas ?

No właśnie, a u nas ? Akceptujemy postawy przyzwolenia na „drobne” nieuczciwości, tylko czy na pewno „drobne” ? Dobro i zło stają się wartościami do dyskutowania. „Dobre jest to co jest dobre dla mnie”.

Kwestionuje się znaczne obszary zastanej tradycji jako „wartości niedzisiejszych” np. obrona ojczyzny, patriotyzm, szacunek dla kobiet itp. Nagłe zanegowanie wielu tradycyjnych wartości stwarza niebezpieczeństwo chaosu, anarchii etycznej. W takiej sytuacji nie tylko młodym ludziom trudno jest zorientować się „co wypada, a co nie”, „co jest nieetyczne”.

W okresach przejściowych najbardziej dramatyczne sytuacje występują wtedy, kiedy równolegle z destrukcją jednych norm moralnych nie utworzą się nowe wzory, zastępujące dawne.

ZJAWISKO TO NOSI NAZWĘ PRÓŻNI ETYCZNEJ

Polska w okresie ostatnich 5 - 6 lat miała ważniejsze powody niż zajmowanie się etyką - twierdzą