282

terwałami między nimi, wprowadzono dodatek technologiczny, który spowodował nie tylko podwyższenie temperatur i korzystne rozszerzenie interwałów, ale - co najistotniejsze technologicznie - spowodował zjawisko termicznego pęcznienia. Wielkość maksymalnego współczynnika termicznego pęcznienia S = 3,65, niska temperatura maksymalnego pęcznienia i wystarczająco szeroki interwał między maksymalnym pęcznieniem i topnieniem wskazały na ewentualność przydatności takiej mieszanki surowcowej w technologii produkcji kruszywa lekkiego - keramzytu.

Jednocześnie ta seria badań wskazała konieczność dalszych prób modyfikowania składu tej mieszanki surowcowej w celu rozszerzenia zbyt wąskiego interwału pęcznienia, niekorzystnego z punktu widzenia wymagań tej technologii.

Wykonanie serii badań w mikroskopie wysokotemperaturowym, nawet kilkunastu prób składów mieszanek surowcowych, pozwala na zoptymalizowanie - z punktu widzenia danej technologii - składu masy ceramicznej w stosunkowo krótkim czasie i przy znaczącym obniżeniu kosztów; stwarza bowiem możliwość ograniczenia do koniecznego minimum prób technologicznych w skali półtechnicznej i przemysłowej.

Temperatury charakterystyczne

Próbka

odniesienia

maksymalnego spie- mięknięcia kania

początku

pęcznienia

I

tf!'i

1035°C

1045°C

•it

maksymalnego    topnienia płynięcia

pęcznienia

" k" >

1060°C    1070°C

2(fC

20° C    1060°C

II

1075°C    1080°C    1095°C    1160°C    1170°C

S = 3,65

Rys. 3.86. Wyniki badania w mikroskopie wysokotemperaturowym mas ceramicznych:

1 - iłu bez dodatków technologicznych, II - iłu zmodyfikowanego dodatkiem intensyfikującym

jego pirogeniczne pęcznienie

3.12.2. Badanie surowców

metodą termicznej analizy różnicowej i termograwimetrii

Termiczna analiza różnicowa (DTA) wraz z termograwimetrią (TG) są wykorzystywane jako kompleksowa metoda identyfikacji składu mineralnego polimineralnych układów, jakimi są surowce ilaste, stanowiące bazę surowcową dla wypalanych ceramicznych materiałów budowlanych. W przypadku tych surowców niezwykle korzystne jest, z punktu widzenia interpretacji wyników badania, równoczesne wykonanie obydwu analiz. Możliwość taką daje aparat do kompleksowej analizy termicznej i termograwimetrycznej (derywatograf)- Jest to urządzenie rejestrujące na jednym wykresie krzywą przemian egzo- i endotermicznych (ozna-

282