202,203

		Gdy wichru zerwie się pęd,	7 zgl.
		Niech okręt z nim odpłynie:	7 zgl.
		Nie leżeć Mu w hrabstwie Kent	7 zgl.
		Ani w Londynie.	5 zgl.
/	I-'	--3 zestroje akcentowe
!	r'	1 ^1 3	ff 99
__j_	__	1—----1— 3
/■	|--L	2	9 9 99
		Nic grzebcie Go w Westminsterze,	8 zgl.
		Nie owijajcie w całuny,	8 zgl.
		Odpłyńcie na ciche wybrzeże,	9 zgl.
		Na turkusowe laguny,	8 zgl.
i__/_	__|	2 zestroje akcentowe
	/	1 ' . 2	99 99
i	i	/ | / 3
— —	1 _•_/_	_! ' - 2	99 99 99 99
		Gdzie słońce czarno-ognistc	8 zgl.
		Zielonym przebiega polem,	8 zgl.
		A palm pióropusze strzeliste	9 zgl.
		Nad białym drzemią atolem.	8 zgl.
___L		3 zestroje akcentowe
__L i ]		3 3	99 99
;__	—\-L	3	99 99 99 99
		Na wyspy dalekie odpłyńcie,	9 zgl.
		W marynarską ubierzcie Go kurtę	10 zgl.
		I w żaglowe płótno owińcie -	9 zgl.
		Potem rzućcie Go prosto za burtę,	10 zgl.

3 zestroje akcentowe

Bo tam —w kraju dalekiej tęsknoty    10    zgl.

Modrymi szklistymi falami    9    zgl.

Odda mu wszystkie pieszczoty    8    zgl.

Morze plączące perłami.    8    zgl.

4 zestroje akcentowe

Wyrazista trójzestrojowość ogarnia tu przeważającą. Liczbę wersów (17 na 24) i jest najważniejszym czynnikiem ujednolicającym rytmicznie cały wiersz. Nie jest jednak czynnikiem jedynym. Tendencje stabilizacyjne wykazuje również miejsce pierwszego akcentu w wersie (w 16 wer-sach na drugiej sylabie). Oprócz zabiegów unifikacyjnych ogarniających cały utwór dużą rolę odgrywają w nim uporządkowania cząstkowe, dotyczące poszczególnych strof. Polegają one na sylabicznym skomponowaniu strof drugiej i piątej oraz na identyczności budowy zgloskowo-• wersowej strofy trzeciej i czwartej.

*

Wiersz wolny uznawany jest dzisiaj za najbardziej nowoczesną lormę wierszowej organizacji. Początki jego w polskiej literaturze sięgają twórczości Norwida, ale pełny rozkwit przyniosła mu dopiero poezja awangardowa w dwudziestoleciu międzywojennym. Zyskał wówczas nic tylko doskonale urzeczywistnienia praktyczne, ale również teoretyczne uzasadnienia jako forma najostrzej antytradycyjna. W przeciwieństwie do wiersza nieregularnego nie można ujmować go w kategoriach nieregularnych zastosowań tych norm weryfikacyjnych, które wyksztal-i tly się w wierszu regularnym. Nigdy bowiem nie określają one metod i tlej konstrukcji utworu, a co najwyżej dotyczą poszczególnych jego odcinków, tworząc jak gdyby swoiste inkrustacje rytmiczne. Wiersz wolny, opozycyjny wobec tradycyjnego, równie ostro miał się odcinać od prozy, rozumianej jako mowa praktyczna, będąca wyłącznie przekazi-t idem określonych treści, „przezroczysta”:

| ...J zadaniem prozy jest komunikować, ij. przenosić do umysłu czytelnika samą rzecz l ik najmniej dostrzegalną drogą. Najlepszym stylem prozy jest styl niewidoczny, nic zatrzymujący na sobie uwagi czytelnika.¹

język poezji ma stanowić przeciwieństwo prozy także w sferze ukształtowania tkanki brzmieniowej. I dlatego w wierszu wolnym tak

203

1

J. Przyboś Pięhiostkiprozy. W zbiorze: Najmniej słów. Kraków 1955, s. 139,