351

ryzacji, trwajmy około 1 ms po rozpoczęciu się potencjału czynnościowego. W tym czasie nic jest możliwe wywołanie następnego (biegnącego równolegle) potencjału czynnościowego nawet najsilniejszym bodźcem. Okres refrakcji bezwzględnej ogranicza maksymalną częstotliwość impulsów we włóknach nerwowych do około 1000 Hz. Po okresie refrakcji bezwzględnej wyzwolenie następnego potencjału czynnościowego w okresie kilku następnych ms jest możliwe, ale jednak utrudnione. Natężenie bodźca wyzwalającego potencjał czynnościowy musi być większe niż normalnie, a ptiwstający potencjał czynnościowy ma mniejszą amplitudę. Jest to zw iązane z faktem, że kanały sodowe nie są jeszcze całkowicie zamknięte po poprzednim potcncjak czynnościowym, czyli me osiągnęły jeszcze optymalnego spoczynkowego stanu strukturalnego, w którym wrażliwość na zmianę natężenia pola elektrycznego w błonie jest największa. Zmiany pobudliwości błony w zależności czasu po ostatnim potencjale czynnościowym zilustrowano na rycinie 14.6.

Badania wykazują, że na pow ierzchni I pm^: Mony znajduje się około 50 kanałów sodowych o średnicy około 30 nm średnio oddalonych od siebie o 140 nm (na przykład, całkowita powierzchnia erytrocytu to około 140 pm²). Na rycinie 14.7 przedstawiono prawdopodobną strukturę kanału sodowego, który jest cząsteczką białkową zanurzoną w błonie komórkowej. Ma ona tę właściwość, że wskutek impulsowej zmiany natężenia pola elektrycznego między obu stronami Mony dochodzi do chwilowej, trwającej około 1 ms. zmiany jego struktury 3-rzędowej, co powoduje chwilowy napływ jonów Na* do wnętrza komórki. Nie jest znany

Błona

komórkowa

błony (mecftanzm bramy)

Ryc. 14.7. Prawdopodobna budow a kanału sodowego.

351