357

potencjału czynnościowego można realizować według schematu przedstawionego na rycinie 14.12.

Mierzone prędkości rozchodzenia się potencjału czynnościowego zmieniają się od 100 m/s w afercntnych neuronach wTzecion mięśniowych, włóknach nerwowych mięśni szkieletowych, które posiadają duże aksony o średnicy 13 pm otoczone osłonką miclinową, dolm/sw afercntnych neuronach skórnych, które mają mak średnice około I pm i nie posiadają osłonki miel inowej. Rozprzestrzenianie się potencjału czynnościowego wzdłuż włókna tłumaczy się powstawaniem we włóknie lokalnych prqd&*\ prowadzących do depolaryzacji włókna przed i za miejscem, do którego dotarł potencjał czy nnościowy (ryc. 14.13). W obszarze ..za" neuron jest w fazie refrakcji bezwzględnej, aktywne są tam kanały potasowe, nieaktywne natomiast kanały sodowe. W obszarze ..przed" aktywizowane są natomiast kanały sodowe i powstaje potencjał czynnościowy. Owe lokalne prądy wynikają z faktu, że w miejscu, gdzie do wnętrza komórki wniknęły jony sodowe, potencjał lokalnie rośnie i jest on wyższy niż w sąsiednich fragmentach aksonu, do których potencjał czynnościowy jeszcze nic dotarł. Na skutek różnicy potencjałów dochodzi do przepływu ładunków dodatnich odśrodkowo z miejsca wniknięcia jonów sodowych oraz jonów ujemnych w kierunku przeciwnym. Przepływ ładunków powoduje wyrównywanie się potencjału czynnościowego +30 mV z potencjałem spoczynkowym -90 mV w miejscu jeszcze nie zdcpolaryzowanym Potencjał w tym miejscu wzrasta z -90 mV do wartości ponadprogowej. otwierają się kanały sodowe, jony Na* wnikają do wnętrza i cały proces się powtarza.

Rye. 14.13. Przewodzenie potencjału czynnościowego w/dłuż aksonu.

W ogólnym przypadku na szybkość przepływu potencjału czynnościowego wzdłuż aksonu wpływają przede wszystkim następujące czynniki:

1. Wielkość napły wu prądu Na⁴. Prąd ten można zmniejszyć, obniżając koncentrację sodu w płynie zewnątrzkomórkowym lub zwiększając stopień inaktywacji kanałów sodowych. Inaktywację można zwiększyć poprzez podwyższenie potencjału błonowego lub działanie środków miejscowo znieczulających. Takie zabiegi obniżają prędkość rozchodzenia się potencjału czynnościowego, w skrajnym przypadku mogą nawet go blokować.

357