44 45 2

zwiększające ciśnienie śród czaszko we) oraz w chorobach narządu wzroku, zwłaszcza w jaglicy i w zaburzeniach refrakcji.

Szum w uszach dokucza chorym w rozlanym stwardnieniu tętnic, w sprawach chorobowych wywołujących zaburzenie krążenia, w niedokrwistości, otosklerozie i w innych chorobach narządu słuchu.

Osłabienie słuchu może być przemijające lub trwałe, przy tym postępujące. Przemijające osłabienie słuchu może zależeć od zatkania trąbki słuchowej (tuba auditwa Eustachii) wskutek nieżytu. Spotykamy się z tą skargą w przebiegu ciężkich chorób zakaźnych, zwłaszcza duru plamistego, i w toku leczenia streptomycyną oraz przetworami chininy i salicylowymi. Postępujące osłabienie słuchu nasuwa na myśl przede wszystkim otosklerozę. W każdym przypadku dla ostatecznego wyjaśnienia przyczyny osłabienia słuchu konieczne jest przedmiotowe badanie narządu słuchu.

WYWIADY CO DO TRYBU ŻYCIA I PRZESZŁOŚCI CHOREGO

Wywiady nie powinny ograniczać się jedynie do zebrania dolegliwości i ich cech. Duże znaczenie mają także wywiady co do trybu życia i przeszłości chorego, przy tym nie tylko dla rozpoznania choroby, ale i dla rokowania i leczenia. W tym kierunku zbieramy wywiady co do zawodu, nawyków, przebytych chorób, żywienia się, warunków mieszkaniowych i klimatycznych, ewentualnego przebywania w obcych krajach, ubrania, pielęgnowania skóry i życia płciowego.

Większość ludzi uprawia ten sam zawód przez całe życie. Od ostatniej wojny światowej (1939—1945) wiele osób zmieniło zawód. Zresztą zmieniły się także warunki pracy nawet w tym samym zawodzie.

Są zawody, które usposabiają do pewnych chorób, a nawet do takiego czy innego umiejscowienia zmian chorobowych. Wytężona praca umysłowa, zwłaszcza połączona z niedostatecznym snem, wykonywana przez szereg lat bez urlopów wypoczynkowych, może wieść do przedwczesnego stwardnienia naczyń mózgowych. Praca w pomieszczeniach wilgotnych usposabia do zapadania na choroby reumatyczne i reumatoidalne, praca nauczycielska oraz wymagająca przebywania w zapylonych pomieszczeniach — na nieżyty dróg oddechowych, zawód trębacza — na istotną rozedmę płuc pęcherzykową; zawody połączone z przebywaniem w ciasnych, zakurzonych, źle przewietrzanych i niedostępnych dla słońca pomieszczeniach — na gruźlicę płuc itd. Toteż w każdym przypadku trzeba dokładnie zebrać wywiady co do dawnego i obecnego zawodu chorego, co do intensywności pracy (liczby godzin pracy, wypoczynku, snu), co do warunków, w których praca się odbywa (na otwartym powietrzu bez względu na porę roku i pogodę, w pomieszczeniach ciasnych, wilgotnych, zadymionych, w ogóle niehigienicznych), co do urlopów wypoczynkowych i sposobu spędzania wolnego czasu.

Z nawyków szczególnie zwraca się uwagę na nadużywanie napojów alkoholowych, palenie tytoniu, nadużywanie mocnej herbaty, kawy, środków narkotycznych, moczopędnych, przeciwbólowych, rozwalniających itd. Trzeba dążyć do wyjaśnienia, jak dawno trwa szkodliwy nawyk, w jakiej ilości chory

używa napojów spirytusowych, tytoniu (jak często), zwłaszcza czy nic używa ich na czczo, jaki jest rodzaj napojów alkoholowych i tytoniu, którego używa.

Przechodząc do przebytych chorób staramy się wyjaśnić przede wszystkim, czy obecna choroba nie jest taką samą chorobą, jaką chory już niegdyś przebył, a jeżeli tak, to jaki miała ona wtedy przebieg; po czym wypytujemy, jakie inne choroby badany przechodził. Zwłaszcza chodzi tutaj o te choroby, które mogą przyczynić się do powstawania obecnej choroby albo same są już jej początkiem. I tak np. częste „grypy” mogą być w istocie nie zakażeniem grypowym, lecz początkowym okresem suchot płuc, zapalenie kłębuszkowe nerek może być wywołane płonicą, wada serca — gorączką reumatyczną. Ponieważ niektóre choroby zakaźne przeważnie pozostawiają po sobie odporność na ponowne zachorowanie, wypytujemy, czy chory już przedtem nie przechodził duru brzusznego, plamistego i powrotnego, odry, płonicy. Inne choroby (zapalenie migdałków podniebiennych, ostra gorączka reumatyczna, róża i in.), na odwrót, pozostawiają po sobie skłonność do ponownego zapadania na nie.

Ważne jest stwierdzenie przebycia zapalenia wątroby, gruźlicy węzłów chłonnych, gruźlicy kości, zapalenia migdałków podniebiennych, ostrej gorączki reumatycznej, często towarzyszącej zapaleniu wsierdzia, zakażenia kiłowego, uszkodzeń urazowych, urazów nerwowych, zabiegów operacyjnych. Ważne też jest to, czy chory nie korzystał z leczenia klimatycznego, balneologicznego i sanatoryjnego. Uzyskane dane mogą nie tylko dopomóc w rozpoznaniu, ale i dać wskazówki co do leczenia. Na przykład możemy się dowiedzieć, że chory nie znosi pewnych leków lub jest na nie uczulony.

Trzeba się jednak w każdym przypadku przekonać, czy chory rzeczywiście przechodził chorobę, którą podaje, gdyż pojęcia o chorobach wśród laików nie zawsze są słuszne. Zwłaszcza często mylnie powołują się chorzy na przebyty „reumatyzm”. Toteż nie należy poprzestać na oświadczeniu chorego, lecz dążyć do wyjaśnienia, czym się choroba objawiała.

Należy upewnić się, czy chory nie miał obrzęków, a jeśli tak, jakie było ich umiejscowienie, w jakich okolicznościach się one pojawiały i ustępowały oraz czy towarzyszyły im inne objawy.

Zwraca się uwagę na to, czy chory nie przechodził zakażenia kiłowego. Na tak postawione pytanie nieraz uzyskuje się odpowiedź przeczącą, chory bowiem nie zawsze gotów jest przyznać się do przebytego zakażenia, w innych zaś przypadkach, jak to bywa często wśród kobiet, nie jest istotnie uświadomiony w tej sprawie. Toteż gdy chory sam nie podaje zakażenia kilowego, uciekamy się do wywiadów pośrednich, mianowicie zapytujemy go, czy nie miał zmian chorobowych na prąciu, wysypek nie swędzących na ciele, pozornie bezprzy-czynowego wypadania włosów, czy nie leczył się wcieraniami, wstrzykiwaniami w pośladki itd., czy nie badano mu od czasu do czasu krwi, czy żona nie miała bez wyraźnej przyczyny porodów martwym płodem lub poronień samorzutnych. Ważną jest rzeczą określenie, jak dawno nastąpiło zakażenie kiłowe, na czym polegało leczenie, kiedy je stosowano, jakie wyniki dały ostatnie badania serologiczne i kiedy były one wykonane. Ustalenie przebytego zakażenia kitowego może mieć dla chorego ogromne znaczenie, gdyż zakażenie to nawet po dziesiątkach lat może wywoływać poważne zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym i w narządach wewnętrznych.

45