490 2

dźwięków. Jednak wykorzystanie różnicy faz w całym zakresie częstotliwości słyszalnych nic jest możliwe. Odsłuchy za pomocą słuchawek pozwoliły stw ierdzić, ze jedynie dla dźwięków o częstot li włości nie przekraczającej 1500 Hz różnice fazy między dźwiękami docierającymi do obydwu us/u mogą być spostrzegane i wykorzystane do oceny położenia źródła dźwięku. Dla dużych częstotliwości długość fali sinusoidalnej staje się porównywalna z wymiarami głowy. W takim przypadku nic można określić, który cykl fali z lewego ucha odpowiada danemu cyklowi fali z ucha prawego Dla małych częstotliwości zdolność słuchacza do detekcji między -usznych różnic czasu jest rzędu 10-20 ps. co odpowiada zmianie kąta padania dźwięku w płaszczyźnie horyzontalnej o 1-2°.

Międzyuszne różnice natężenia są efektywnymi czynnikami lokalizacyjnymi dla dużych częstotliwości. Dzieje się tak dlatego, że dźwięki o małych częstotliwościach uginają się na głowie, w związku z czym międzyuszne różnice natężenia są niewielkie. Dla częstotliwości większych od 2-3 kHz głowa jest źródłem cienia akustycznego i międzyuszne różnice natężenia stają się efektywnymi czynnikami lokalizacyjnymi.

W przypadku dźwięków złożonych, zawierających szeroki zakres częstotliwości, duży wpływ na lokalizację mogą mieć różnice widmowe dźwięków dochodzących do obu uszu. Dźwięki złożone, zawierające tylko duże częstotliwości (większe od 1500 Hz), mogą być jednak lokalizowane na podstawie międ/yus/nej różnicy czasu. Na przykład pojedynczy impuls (trzask) może być lokalizowany niezależnie od swojego składu widmowego.

15.4.5.2. Rola małżowin) usznej

Istnienie różnic między sygnałami docierającymi do lewego i prawego ucha nie wyjaśnia w pełni naszej zdolności do lokalizowania dźwięków. Na przykład różnice czasu lub natężenia me istnieją, gdy dźw ięk dociera do nas z przodu lub z tyłu albo z dołu lub z góry. a mimo to potrafimy dość precyzyjnie określić położenie źródła dźwięku. W ostatnich latach wykazano, jak ważną rolę w lokalizacji pełnią małżowiny uszne. Stwierdzono bowiem, że dokonują one znacznych /mian widin dźwięków dochodzących do błon bębenkowych. Zmiany te zależą od kierunku padania dźw ięku i określa się je jako tzw. fil trwanie przestrzenne. Filtrowanie to jest ważnym czynnikiem umożliwiającym lokalizację źródeł dźwięków w przestrzeni. Rola małżowiny usznej nie ogranicza się jedynie do filtrowania lego typu. ponieważ odgrywa ona rów nież, ważną rolę w ocenie, czy źródło dźwięku usytuowane jest wewnątrz głowy, czy też na zewnątrz niej. Dźwięk jest oceniany jako docierający do nas z zewnątrz jedynie wtedy, gdy /xistame on przetworzony przez małżowiny. Dlatego źródło dźwięku odtwarzanego przez słuchawki jest oceniane jako lezące wewnątrz głowy, gdyż małżowiny uszne, a także głowa, mc wywierają na taki dźwięk żadnego wpływu. Jednak dźwięki odtwarzane za pomocą słuchawek można spreparować tak. aby brzmiały jak dźwięki dochodzące z zewnątrz.. W tym celu należy je zarejestrować przy użyciu tzw. sztucznej głowy (czyli wiernego modelu głowy ludzkiej) lub przetworzyć numerycznie za pomocą tak zwanej funkcji przeniesienia

490