494 3

•ny: maszyna żniwna, oddział interwencyjny, aparat reanimacyjny, miłosne niepokoje, choroby infekcyjne, wietrzny dzień, mroźna Wielkanoc; -iczny: nostalgiczny nastrój i -owny: gwałtowne zamieszki',

-czy: lokal wyborczy ‘w którym odbywają się wybory’’ i komisja wyborcza ‘która przeprowadza wybory’ oraz -niczy: maszyna oblętnicza:

-iwy || -ywy. obelżywe zachowanie, boleściwy wygląd',

-liwy; pieszczotliwy gest.

3J. CHARAKTERYSTYKA FORMANTÓW

Olbrzymia większość przymiotników odrzcczownikowych powstaje w drodze derywacji sufiksalnej (stoł-owy «- stół). Nieliczne są derywaty prcfiksalno--sufiksalne, mianowicie formacje z prefiksami zapożyczonymi (anty-depresyj-ny *- depresja - ze względu na parafrazę ‘lek przeciw depresji’) oraz tzw. pozorne imiesłowy przymiotnikowe bierne (za-komplekś-ony *- kompleks wobec braku czasownika 'zakompleksić). Oprócz derywatów sufiksalnych i prefiksalno--sufiksalnych, występują derywaty paradygmatyczne (jastrzęb-i *- jastrząb). Liczba przymiotników paradygmatycznych nie jest duża. lecz ten typ derywacji jest stale produktywny.

3.3.1. Zasób formantów i ich produktywność

Przymiotniki odrzeczownikowe tworzone są za pomocą formantu paradyg-matycznego i następujących formantów sufiksalnych: -owy: książM-owy, -ski: dam-ski. -ny: kost-ny: -any: siostrz-any, -asty: cegl-asty, -isty || -ysty: bagn-isty, -aty: brzuch-aty, -owaty: kundl-owaty, -czy (-iczy. -niczy): wybor-czy, cukrown--iczy, papier-niczy, -awy: dziur awy, -iny || -yny, -in || -yn: matcz-yny. babć-in, •iwy || -ywy, -liwy: robacz-ywy, cnot-liwy, -ni: iyt-ni. Są to formanty proste, poza jednym -owaty, który został ujęty oddzielnie od -aty z dwóch względów: jest wyspecjalizowany semantycznie, a ponadto jest produktywny (w przeciwieństwie do -aty).

Najbardziej produktywne są trzy pierwsze formanty. przy czym niesłychanie ekspansywny jest dziś formant -owy. Oprócz nich za produktywne uznaje K. Kowalik (s. 605-606) jeszcze trzy sufiksy: -any, -asty i -isty'. Wraz z formantem paradyginatycznym i formantem -owaty za produktywne można uznać 8 formantów.

Szczegółowe dane o produktywności formantów po roku 1945 podaje D. Tckicl (1977). Spośród przebadanych przez nią ok. 3000 przymiotników 878 utworzonych zostało za pomocą formantu -owy. 399 - za pomocą -ny (i wariantów złożonych). 301 - za pomocą -ski (i wariantów złożonych). 116 - za pomocą -owaty. 67 - za pomocą -i (i -y oraz -czy i -niczy, 17 - za pomocą -asty, 15 - za pomocą -any. 7 - za pomocą -itry i 5 za pomocą -aty. D. Tckicl podsumowuje swoje rozważania następująco: „Zestaw formantów przymiotnikowych tworzących formacje odrzeczownikowe obejmuje 19 przyrostków. Trzeba wśród nich wydzielić formanty będące rzeczywistymi - aktywnymi i produktywnymi w sensie ilościowym - narzędziami tworzenia nowych wyrazów: owy. -ny z rozszerzeniami -yjny, ■iczny. -isryczny, -any. -ski. -orski, -owaki, oraz -i || -y. -czy. -niczy. Tworzą one blisko 97 proc. wszystkich omawianych przymiotników odrzcczownikowych. Na pozostałe szeSć

494