494

-ny; maszyna żniwna, oddział interwencyjny, aparat reanimacyjny, miłosne niepokoje, choroby infekcyjne, wietrzny dzień, mroźna Wielkanoc; -iczny: nostalgiczny nastrój i -owny. gwałtowne zamieszki;

-czy: lokal wyborczy ‘w którym odbywają się wybory’ i komisja wyborcza ‘która przeprowadza wybory’ oraz -niczy; maszyna oblężnicza;

-iwy || -ywy; obelżywe zachowanie, boleściwy wygląd;

-liwy; pieszczotliwy gest.

3.3. CHARAKTERYSTYKA FORMANTÓW

Olbrzymia większość przymiotników odrzeczownikowych powstaje w drodze derywacji sufiksalnej (stoł-owy <— stół). Nieliczne są derywaty prefiksalno--sufiksalne, mianowicie formacje z prefiksami zapożyczonymi (anty-depresyj-ny *- depresja - ze względu na parafrazę ‘lek przeciw depresji’) oraz tzw. pozorne imiesłowy przymiotnikowe bierne (za-komplekś-ony *- kompleks wobec braku czasownika *zakompleksió). Oprócz derywatów sufiksalnych i prefiksalno--sufiksalnych, występują derywaty paradygmatyczne (jastrzęb-i *- jastrząb). Liczba przymiotników paradygmatycznych nie jest duża, lecz ten typ derywacji jest stale produktywny.

3.3.1. Zasób formantów i ich produktywność

Przymiotniki odrzeczownikowe tworzone są za pomocą formantu paradyg-matycznego i następujących formantów sufiksalnych: -owy; książk-owy, -ski; dam-ski, -ny; kost-ny; -any; siostrz-any, -asty; cegl-asty, -isty || -ysty; bagn-isty, -aty; brzuch-aty, -owaty; kundl-owaty, -czy {-iczy, -niczy); wybor-czy, cukrown--iczy, papier-niczy, -awy; dziur-awy, -iny || -yny, -in || -yn; matcz-yny, babć-in, -iwy || -ywy, -liwy; robacz-ywy, cnot-liwy, -ni; żyt-ni. Są to formanty proste, poza jednym -owaty, który został ujęty oddzielnie od -aty z dwóch względów: jest wyspecjalizowany semantycznie, a ponadto jest produktywny (w przeciwieństwie do -aty).

Najbardziej produktywne są trzy pierwsze formanty, przy czym niesłychanie ekspansywny jest dziś formant -owy. Oprócz nich za produktywne uznaje K. Kowalik (s. 605-606) jeszcze trzy sufiksy: -any, -asty i -isty. Wraz z formantem paradygmatycznym i formantem -owaty za produktywne można uznać 8 formantów.

Szczegółowe dane o produktywności formantów po roku 1945 podaje D. Tekiel (1977). Spośród przebadanych przez nią ok. 3000 przymiotników 87S utworzonych zostało za pomocą formantu -owy, 399 - za pomocą -ny (i wariantów złożonych), 301 - za pomocą -ski (i wariantów złożonych), 116 - za pomocą -owaty, 67 - za pomocą -i || -y oraz -czy i -niczy, 17 - za pomocą -asty, 15 - za pomocą -any, 7 - za pomocą -isty i 5 za pomocą -aty. D. Tekiel podsumowuje swoje rozważania następująco: „Zestaw formantów przymiotnikowych tworzących formacje odrzeczownikowe obejmuje 19 przyrostków. Trzeba wśród nich wydzielió formanty będące rzeczywistymi - aktywnymi i produktywnymi w sensie ilościowym - narzędziami tworzenia nowych wyrazów: owy, -ny z rozszerzeniami -yjny, -iczny, -istyczny; -any, -ski, -arski, -owski, oraz -i || -y, -czy. -niczy. Tworzą one blisko 97 proc. wszystkich omawianych przymiotników odrzeczownikowych. Na pozostałe sześó

494