4,5

Wstęp

NAUKA O LITERATURZE 1 JEJ DZIAŁY

Nauka o literaturze lub, używając innego określenia, literaturoznawstwo jest dyscypliną humanistyczną zróżnicowaną wewnętrznie, rozszczepiającą się na trzy dziedziny: teorię literatury, historię literatury oraz krytykę literacką. Wszystkie one posiadają wspólny przedmiot zainteresowań — literaturę piękną, różnią się natomiast między sobą celami badawczymi i sposobami ujmowania tego przedmiotu.

Gdy mówimy „literatura piękna”, mamy na myśli utwory piśmiennicze o szczególnym charakterze, odmienne od dziel naukowych czy publicystycznych. Nazywać je będziemy dziełami literackimi lub utworami literackimi. Zarówno utwory literackie, jak publicystyczne czy naukowe są wypowiedziami ukształtowanymi za pomocą środków, jakimi dysponuje język. Szczególny charakter dzieła literackiego polega na tym, że jest ono tworem językowym odpowiadającym na estetyczne oczekiwania odbiorców. Może ono spełniać (i zazwyczaj spełnia) również inne funkcje, jednak w sposób zasadniczy wyróżnia utwór literacki spośród innych tworów piśmienniczych jego funkcja estetyczna. Elementarnym — choć nie jedynym — przedmiotem nauki o literaturze jest tak właśnie pojmowane dzieło literackie.

1. PRZEDMIOT I ZADANIA TEORII LITERATURY

Teoria literatury dzieli z pozostałymi gałęziami literaturoznawstwa tę samą dziedzinę przedmiotów badania. Różni się jednak od nich tym, że zajmuje się nieco innymi aspektami owej dziedziny i że cechuje ją odmienny sposób podejścia badawczego. Wiedza o konkretnie istniejących utworach i faktach literackich nie stanowi ostatecznego celu jej dociekań.

5