517 2

Ryt 16.1. Znajomość połuźcma ognisk i punktów głównych w > starcza do wykreślenia biegu promieni prze/ układ optyczny, jeśli ośrodek pr/cd i za układem jest^,cn urn przecinają się w ognisku obrazowym (FT Natomiast płaizczyzna główna przedmiotowa jest zbiorem punktów M. w których przecinają się przedłużenia promieni załamanych i biegnących dalej równolegle do osi z przedłużeniami odpowiednich promieni padających W tym przypadku, w myśl definicji ogniska, kierunki promieni padających przecinają się w ognisku przedmiotowym (F). Punkty H i H' przecięcia płaszczyzny odpowiednio przedmiotowej i obrazowej z osią optyczną układu są punktami głównymi układu optycznego. Za ich pomocą ogniskową obrazową definiujemy jako odległość od punktu H' do punktu F' i odpowiednio ogniskową przedmiotową jako odległość od H do F. Dodatnia czy ujemna? Reguła ogólnie przyjęta głosi, źe odległość od punktu A leżącego na osi optycznej do punktu B jest dodatnia, jeśli punkt A jest pr/cd punktem B patrząc / biegiem światła. natomiast w przypadku przeciwnym jest ujemna. Po przyjęciu tej reguły podkreślmy jeszcze, zgodnie z definicją, że ogniskowa obrazowa - to odległość mierzona od H' do F\ a n»e od F* do H’ (bo to nie to samo) i żc promień krzywizny - to odległość od osiowego punktu krzyw izny do jej środka. Układ skupiający ma ogniskową obrazową dodatnią i nazywamy go dodatnim, a układ rozpraszający mający ogniskową obrazową ujemną nazywamy ujemnym.

W układach optycznych wyróżniamy sześć tak zwanych punktów kardynalnych. Ich położenie jednoznacznie ustala bieg promieni przez układ (na razie pomijamy aberracje układu i dyfrakcję światła). Stanowią te punkty: dwa ogniska, dwa punkty główne i dwa punkty węzłowe (K. K*- ryc. 16.2). Punkty węzłowr, tak jak pozostałe. są też. punktami osi optycznej i spełniają następujący warunek: jeśli kierunek promienia padającego pod pewnym kątem do osi optycznej przechodzi przez punkt węzłowy przedmiotowy, to kierunek promienia załamanego przechodzi przez punki węzłowy obrazowy i jest nachylony pod tym samym kątem do osi. W większości przypadków punkty węzłowe pokrywają się z punktami głównymi. Ma to miejsce wówczas, gdy ośrodki przed i za układem mają ten sam współczynnik załamania Do tej większości przypadków oko się nic zalicza i w nim punkty główne nie pokrywają się z węzłowymi. Znając podstawowe definicje, możemy kreślić bieg pro-

517