555

po otwarciu klatki piersiowej płuca się kurczy - zapadają się. W zamkniętej klatce piersiowe) płuca wypełniają ją całkowicie; d/jcje się tak za przyczyną różnicy ciśnień istniejącej między płucami a przestrzenią opłucnową. Ciśnienie powietrza w pęcherzykach płucnych, czyli ciśnienie śródpęcherzykowe p_r jest większe od ciśnienia wewnątrzopłucnowego p^ panującego w przestrzeni opłucnow-ej. Ta różnica ciśnień P^mP_f~P_n rozciąga płuca (tak samo jak różnica ciśnień między wnętrzem balonika gumowego a powietrzem atmosferycznym rozciąga balonik), działając przeciw naprężeniom sprężystym tkanki płucnej. Wynikiem działania sił sprężystych tkanki płucnej jest ciśnienie pnazywać je będziemy ciśnieniem sprężystym tkanki płucnej; w stanie równowagi, czyli przy nie zmieniającej się chwilowo objętości płuc. jest ono równe różnicy ciśnień p_p śród pęcherzyków ego i p_n we-w nątrzopłucnowego

P_v^sP,-Pot    (17.1)

W stanie spoczy nku ciśnienie śródpęcherzykowe jest równe ciśnieniu atmosferycznemu. p_% * p_r Ciśnienie atmosferyczne jest traktowane jako ciśnienie odniesienia. a jego wartość przyjmuje się za zero. Przy takim założeniu wartość ciśnienia śródpęchcr/ykowego p_p = p_% = 0. natomiast ciśnienie wewnątrzopłucno* we. które musi być mniejsze od śródpęchcrzykowego. jest ujemne p_n < p_f * 0. Ciśnienie wewnątrzopłucnowe wynosi w stanie spoczynku: -0.3-r-O.S kpa. czyli -2+-4 mm Hg; rozciągnięte płuca wypełniają wtedy całą klatkę piersiową, tak że opłucna przylega do opłucnej ściennej (ryc. 17.Ib).

Pódczas wdechu mięśnie oddechowe pow iększają objętość klatki piersiowej. Ciśnienie wewnątrzopłucnowe zmniejsza się wtedy (przy spokojnym wdechu), na kład od -0.33 kPa <-2.5 mm Hg) do -0.8 kPa <-6 mm Hg) (pyt 17 2 ■. płuca rozciągają się jeszcze bardziej. Zmiany ciśnień, wewnątrzopłucnowego i śródpę-chetzykowego. zachodzące podczas wdechu i wydechu przedstawtono na wykresie (ryc. I7.2a). Wzrost objętości płuc powoduje wzrost objętości pęcherzyków. Zgodnie z prawem Boyle'a-Mariotte’a ze w zrostem objętości gazu zmniejsza się jego ciśnienie. Ciśnienie p_f w pęcherzykach staje się więc nieco mniejsze od ciśnienia atmosferycznego p_% m 0. W ten sposób powstaje spadek ciśnienia w drogach oddechowych, wymuszający przepływ strumienia powietrza do pęcherzyków. W miarę zwiększania się spadku ciśnienia rośnie strumień powietrza, stając się maksymalny, gdy ciśnienie w pęcherzykach osiągnie wartość około -0.2 kPa <-1.5 mm Hg). Od tej chwili tłoczące się do pęcherzyków powietrze zacznie zwiększać panujące w nich ciśnienie, niwelując stopniowo spadek ciśnienia w drogach oddechowych aż do jego zniknięcia, kiedy ciśnienie śródpęcherzykowe zrówna się z ciśnieniem atmosferycznym, czyli p_p = 0.

Podczas spokojnego wydechu mięśnie oddechowe rozluźniają się. klatka piersiowa zmniejsza objętość, siły sprężyste - zwane refrakcyjnymi - zmniejszają objętość pęcherzyków. Ciśnienie wewnątrzopłucnowe rośnie do wartości około -0.33 kPa (-2.5 mm Hg). a śródpęcherzykowe staje się nieco dodatnie, czyli większe od atmosferycznego. Wzrastające ciśnienie w pęcherzykach wypiera z nich powietrze. jego strumień staje się największy, gdy ciśnienie śródpęcherzykowe wzro-

555