600 601 2

Mucha plujka — CaMphora uomitoria składa juja na mięsie. Rozwój zarodkowy trwa 24 godz.

Wywilżna octówka — Drosophila mefanogasier, żeruje na rozkładających się owocach, jest szkodnikiem przetworów owocowych.

Giez bydlęcy — Hypoderma bovis jest pasożytem bydła. Samice składają jaja u podstaw włosów. Larwy wykluwają się po 4 — 7 dniach i poprzez skórę dostają do kanału kręgowego skąd, po ok. 3 miesiącach, przenoszą się pod skórę okolicy grzbietowej. Skórę perforują, wystawiają koniec odwłoka, którym oddychają. Po ok. 6 tyg. wydostają się ze skóry i w glebie podlegają przepoczwarczeniu.

Wpleszcz owczy — Melophagus ot inus, bezskrzydły, jest pasożytem zewnętrznym owiec. Żyje w runie. Odżywia się krwią. Żyworodny (fot. 25B).

^t>V\CXV\Xx.!<i f C*.

Rząd: pchły — Siphonaptera

Synonim: Aphaniptera

Pasożyty zewnętrzne okresowe, ptaków, ssaków; nieliczne gatunki przyczepiają się stale do skóry ssaków. Odżywiają się krwią. Ok. 1 500 gatunków (w Polsce ok. 60). Przenosiciele wielu mikroorganizmów chrobotwórczych, żywiciele pośredni tasiemców.

Ciało silnie bocznie spłaszczone (ryc. 226G. fot. 24B), bez skrzydeł, tylna para odnóży skoczna. Narządy gębowe kłująco-ssące.

Rozwój krótki, 3 — 4 tyg. Dorosłe żyją do 4 miesięcy.

Pchła ludzka — Pulex irritans pasożytuje na człowieku i ssakach drapieżnych. rzadziej na gryzoniach i ptakach domowych. Kosmopolityczna. Najliczniej pojawia się latem i wczesną jesienią. Przenosi dżumę, tularemię, pnetimo-koki, jest żywicielem pośrednim tasiemca psiego.

Pchła dżumowa — Xenophulla cheopis, jest kosmopolityczna, ale w klimacie umiarkowanym rzadka. Jest najważniejszym gatunkiem przenoszącym dżumę. Głównymi żywicielami są szczur śniady i wędrowny.

N a d r z ą d: Neuropteroidea

Nadrząd obejmuje owady skrzydlate o narządach gębowych typowo gryzących. skrzydłach siatkowatych, jednakowo rozwiniętych. Larwy kampoidalne, poczwarki wolne.

Rząd: siatkoskrzydłe — Neuroptera

Synonim: sieciarki

Występują wśród krzewów, drzew, na łąkach. Kosmopolityczne. Ok. 4000 gatunków (w Polsce ok. 90).

Cechą charakterystyczną rzędu są skrzydła błoniaste, bogato użyłkowune (ryc. 226B. fot. 24A). w formie gęstej siatki. Gatunki drapieżne (postacie dojrzałe i larwy).

Zlotook drapieżny — Chrysopa carnea, ma ubarwienie zielone, błyszczące. W Polsce pospolity. Dwa pokolenia w roku. Larwy żywią się mszycami (fot. 24A).

Rząd: wielbłądki — Rapłdłoptera

Żyją w lasach. Ok. 50 gatunków (w Polsce 6). Drapieżne Postacie dojrzałe żywią się mszycami, larwy żyją pod korą drzew i zjadają korniki. Kosmopolityczne.

Cechami są długa głowa i długi ruchomy przedlułów (ryc. 226K), co nadaje im charakterystyczny wygląd.

Ruphidia ratzeburgi jest pospolita w Europie.

Rząd: wielkoskrzydłe — Megalopłera

Występują w otoczeniu zbiorników wodnych. Kosmopolityczne. Ok. 100 gatunków (w Polsce 2). Owady duże i średniej wielkości. O ciele walcowatym długim (ryc. 226J). Głowa prawie kwadratowa. Duże jednakowe skrzydła siateczkowate. Drapieżne. Larwy żyją w wodzie.

Żylenica kąpielica — Sicilis lutaria jest pospolita w Europie.

N a d r z ą d: Coleopłeroidea

Nadrząd obejmuje owady o narządach gębowych typowo gryzących, skrzydłach przednich przekształconych w nieprzezroczyste okrywy lub zredukowane, natomiast o tylnych skrzydłach lotnych. Larwy czerwiowate lub kampoidalne.

Rząd: chrząszcze — Coleoptera

Synonim: tęgopokrywe

Rząd najliczniejszy w gatunki w obrębie owadów, ok. 400000 (w Polsce ok. 7000). Kosmopolityczne, żyją w różnych środowiskach. Cechują je duże zróżnicowanie morfologiczne i złożona biologia. Są lądowe i wodne. Występują wśród nich gatunki roślinożerne, drapieżne, saprofagiczne. nekrofagj i ko-profagi. Występują w większości środowisk i mają istotne znaczenie w obiegu materii w przyrodzie. Liczne gatunki uszkadzają rośliny, niektóre są synan-tropami, niszczą produkty spożywcze, meble, książki, zbiory muzealne. Niektóre gatunki, zwłaszcza wśród biegaczy i biedronek są pożyteczne, zwalczają szkodniki roślin.

Cechą charakterystyczną jest wykształcenie przednich skrzydeł w grube okrywy, ochraniające błoniaste skrzydła II pary (ryc. 226E). nie służące do lotu. U części gatunków skrócone lub zredukowane. Oskórek u wszystkich gatunków gruby i porzeźbiony.

601