3tom158

4. STACJE ELEKTROENERGETYCZNE 318

gdzie: l_N — prąd znamionowy izolatora; I_obi — prąd obliczeniowy; /_[h! — znamionowy prąd cieplny 1-sekundowy; 7_[h — zastępczy cieplny prąd zwarciowy; T_k — czas trwania zwarcia.

4.4.4. Dobór aparatów łączeniowych

Ważniejsze parametry oraz kryteria doboru wyłączników, rozlączników, odłączników, uziemników oraz zwierników zestawiono w tablicy 4.20. Szczegółowe zasady doboru do warunków zwarciowych podaje norma PN-74/E-05002 [4.17].

Dobór wyłączników. Obecnie w Polsce są stosowane cztery rodzaje wyłączników: małoolejowe, pneumatyczne, gazowe (z SF₆) i próżniowe. Wyłączniki małoolejowe są używane w rozdzielnicach średnich napięć. W rozdzielnicach tych coraz częściej instaluje się wyłączniki gazowe oraz próżniowe. Dla napięć 110,220 i 400 kV dotychczas najczęściej stosowano wyłączniki pneumatyczne, obecnie zastępuje się je wyłącznikami gazowymi.

Przy doborze wyłącznika (tabl. 4.20) jego parametry prądowe należy dostosować do warunków oczekiwanych w przyszłości. W praktyce krajowej zwykle przyjmuje się 10-letni okres pracy wyłącznika.

Dobór ze względu na napięcie powrotne polega na porównaniu parametrów napięcia powrotnego występującego w miejscu zainstalowania wyłącznika (stromości S_r współczynnika szczytu k_sp oraz współczynnika biegunowego k_bp) z parametrami probierczego napięcia powrotnego, przy którym wyznaczono zdolność łączenia wyłącznika. Bliższe wskazówki i dane zawierają publikacje [4.10, 4.17], Zaleca się dobór wyłączników ze względu na napięcia powrotne w następujących przypadkach:

—    w sieciach o napięciu znamionowym 110 kV lub wyższym — w każdym przypadku,

—    w sieciach o napięciach znamionowych 6-30 kV — w przypadku wyłączników w polach zasilających transformatory oraz w polach wyposażonych w dławiki.

W wyłącznikach najczęściej stosowane są napędy: ręczny zasobnikowy, pneumatyczny, silnikowy lub hydrauliczny. Wybór typu napędu powinien uwzględniać możliwość zdalnego sterowania oraz pracy wyłącznika w cyklu SPZ, a także dysponowanie w stacji źródłami energii pomocniczej (sprężone powietrze, źródło prądu stałego o odpowiednim napięciu itp.).

Dobór rozlączników. Rozłączniki mają częściowo cechy wyłączników i odłączników. Są one wyposażone w urządzenia do gaszenia luku, a w rozłącznikach izolacyjnych w stanie otwartym przerwa izolacyjna jest widoczna i bezpieczna.

Rozłączniki są przeznaczone do załączania i wyłączania przede wszystkim prądów roboczych oraz niewielkich prądów przeciążeniowych. Często stosuje się połączenie rozłącznika z bezpiecznikami w jedną konstrukcyjną całość (bezpieczniki przerywają prądy zwarciowe).

Rozróżnia się cztery zasadnicze rodzaje rozłączników:

—    ogólnego zastosowania (zdolność łączenia określona dla obwodu o cos<p > 0,7);

—- transformatorowe (zdolność łączenia transformatorów w stanie jałowym);

—    kondensatorowe (zdolność łączenia pojedynczych baterii kondensatorów);

—    silnikowe (dostosowane do załączania i wyłączania silników SN).

Rozłączniki są produkowane na napięcia do 20 kV.

Przy doborze parametrów prądowych rozłącznika współpracującego z bezpiecznikami nie jest konieczne wyznaczanie prądu /_th, (tabl. 4.20), a wytrzymałość dynamiczną i_Nsz oraz prąd załączalny i_s. określa się wg nierówności

(4.25)

(4.26)

hvsz ^ ki,i_ogr

Tablica 4.20. Ważniejsze parametry i kryteria doboru aparatów łączeniowych

	Obciążenie łącznika	Kryterium doboru	Dotyczy doboru
Parametr znamionowy lub cecha łącznika			wyłącz ników	rozłącz ników	odłącz ników	uzicm- ników	zwier- ników
Typ i rodzaj wykonania			X	X	X	X	X
UK( — napięcie znamionowe izolacji	vs. — napięcie znamionowe sieci	Vm > U Hi	X	X	X	X	X
VKt — napięcie łączeniowe górne	Urm — maksymalne napięcie robocze	Vh,>V„	X	X	-	-	X
Um — najwyższe dopuszczalne napięcie robocze	— maksymalne napięcie robocze	U. S V„	-	-	X	X	-
Parametry napięcia powrotnego	przepięcia łączeniowe		X^1'	-	-	-	-
Wytrzymałość elektryczna izolacji	przepięcia łączeniowe i atmosferyczne	wg tabl. 4.17	X	X	X	X	X
Is — znamionowy prąd ciągły	— prąd obliczeniowy	Av > IoW	X	X	X	-	-
i(tu — znamionowy prąd szczytowy	ip — udarowy prąd zwarciowy		X	X^31	X	X	X
/*. — znamionowy prąd n-sekundo-wy	/■i, — zastępczy cieplny prąd zwarciowy		X	X^3'	X	X	X
IStft — znamionowy prąd wyłączalny symetryczny	Iwt — prąd wyłączeniowy symetryczny		X	x‘>	-	-	-
Isw — znamionowy prąd wyłączalny niesymetryczny	prąd wyłączeniowy niesymetryczny		X^J>	-	-	-	-
/.v, — znamionowy prąd załączalny	ip — udarowy prąd zwarciowy	h, >	X	X^3’	-	-	X
Ibmi — maksymalna odległość wspornika lub szyn	ip — udarowy prąd zwarciowy		X	X	X	X	X
^doj, — dopuszczalna siła działająca z zewnątrz	F = F. + Fir, -ob-ciążenie statyczne i dynamiczne	F^F^
Rodzaj napędu			X	X	X	X	X

^ł> Patrz komentarz w tekście do doboru wyłączników.

^2> Gdy czas trwania zwarcia 7^ < 0,1 s.

^3> Patrz komentarz w tekście do doboru rozlączników.

^4> Zdolność łączeniowa rozłączników określana jest przy danym cos ę>.