708

i małych ładunkach cząstek jonizujących straty zachodzą małymi porcjami, głównie w zderzeniach nicsprężystych z elektronami. Jeżeli masy cząstek są duże w porównaniu z masą elektronu, to ich tory są praktycznie prostoliniowe. Natomiast przy zderzeniu padającego elektronu z elektronami lub jądrami substancji ma miejsce znaczna zmiana kierunku ruchu, a ich tory tworzą Imię łamaną.

W zakresie energii do 10 MeV w przypadku cząstek ciężkich i do kilku MeV w przypadku elektronów udział strat jonizacyjnych jest przeważający.

22.3.2. Straty energii jonizacyjne

Straty energii cząstek jonizujących przy przechodzeniu przez substancje wyraża się za pomocą tak zwanej zdolności hamowania (liniowej, masowej, atomowej, elektronowej).

Liniowa zdołnotf hamowania LET (ang. lincar cnergy transfer) wyraża stosunek straty energii d/.‘ na drodze dr do tej drogi:

LET    (22.5)

dr

Wyraża się tę wielkość w jednostkach energii na jednostkę drogi.

Uwaga: w dozymetrii zamiast określenia ..liniowa zdolność hamowania" używa się określenia ..liniowe przeniesienie energii".

Wielkością charakteryzującą zdolność jonizowania jest jonizacja właściwa <L//dc. czyli średnia liczba par jonów przypadająca na jednostkę długości toru cząstki jonizującej:

^ . ^d-^    (22.6,

pint » ozimc/j imłmą pracę jonunep. Ai powietrza w * M ęV

Średnie straty jonizacyjne energii na jednostkę długości toru. dla cząstek ciężkich (w przypadku merdaływistycznym) opisuje wyrażenie Bcthcgo-Blocha:

(22.7)

dE 4nzV . 2«i>^J --r-nln—■—

** _np^] /

fd« Z • r ozMCza tountk c/«uki    m - iKibę ekktronów w jcUmmicc objętoki. m - masę

cktlruui. t - prędki *w c/ąMki jonizując*). / - Mni pt*efK)4 wsbudretu* skrnSw (c/ęU«/rtl

Wzór na zdolność hamowania dla elektronów różni się argumentem pod znakiem logarytmu i ma postać:

dE

dx

(22.8)

708