760 761

Rząd: Pedinoida

Jeżowce regularne. Puszka szkieletowa sztywna. Igły pełne. Peristom z drobnymi płytkami szkieletowymi.

Rząd: Salenida

Jeżowce regularne. Odbyt położony ekscentrycznie na periprokcie, w którym występuje duża płytka szkieletowa.

Rząd: Phymosomatida

Jeżowce regularne. Latarnia Arystotelesa ze szczególnie dużymi epifyzami, stykającymi się ze sobą. Guzki na płytkach bez szczytowych otworów.

Rząd: Temnopleurida

Jeżowce podobnie wykształcone jak w poprzednim rzędzie, ale guzki z otworami.

Rząd: Arbacioida

Jeżowce regularne. Periprokt z 5 płytkami.

Arbacia aeguitubercu/ata ma potężne buławkowate kolce główne, występuje w Morzu Śródziemnym.

Rząd: Echinoida

Jeżowce regularne. Periprokt u młodych osobników z dużą płytką szkieletową, u starszych z wieloma drobnymi płytkami. Płytki ambulakralne duże, powstałe z połączenia się mniejszych. Guzki na płytkach bez otworów. Latarnia Arystotelesa ze szczególnie dużymi epifyzami, stykającymi się ze sobą.

Jeżowiec jadalny — Echinus esculentus jest poławiany dla celów konsumpcyjnych. Ocean Atlantycki.

Psammechinus miliaris. kosmopolityczny, występuje także w Zachodnim Bałtyku.

Najeżak skalny — Paracentrotus lividus wdrąża się w skały przybrzeżne. Pełnosłone morza europejskie. Gonady jadalne.

Rząd: Holectypoida

Do rzędu zaliczane są 3 współcześnie żyjące gatunki, wykazujące cechy pośrednie pomiędzy jeżowcami regularnymi i nieregularnymi. Ciało o symetrii pięciopromienistej, w zarysie owalne, na stronie aboralnej otwór odbytowy, lekko przesunięty w kierunku tylnego brzegu.

Echinoceus cyclostomus, w okresie młodocianym ma zawiązek latarni Arystotelesa. Ocean Indyjski.

Rząd: Clypeaateroida

Jeżowce nieregularne. Puszka szkieletowa okrągława, wydłużona lub silnie spłaszczona, u wielu gatunków wcięcia i lunule. Otwór gębowy pośrodku, po stronie dolnej ciała, odbyt po stronie górnej lub dolnej w tyle dała. Po stronie górnej płytki ambulakralne ułożone petaloidalnie (na kształt liścia z S płatami, ryc. 271C). Kolce drobne.

Clypeaster rosaceus ma w tyle ciała 3 głębokie wcięcia i 10 płytszych, z przodu 2 lunule. Ocean Indyjski.

Rząd: Cassiduloida

Jeżowce nieregularne. Puszka szkieletowa okrągława, wydłużona, ale nie spłaszczona. Otwór gębowy umieszczony pośrodkowo po stronie dolnej lub nieco przesunięty do przodu, odbyt z tyłu strony górnej lub z tyłu dolnej. W okolicy gębowej fylopodia.

Rząd: Spantagoida

Jeżowce nieregularne. Otwór gębowy z przodu ciała, odbytowy z tyłu. W okolicy gębowej fylopodia. Płytki ambulakralne ułożone petaloidalnie (zob. Clypea-steroida). W rzędach przeciwgębowych nóżki wodne płaskie, przystosowane do wymiany gazowej, słabo rozwinięte.

Jeżowiec sercowaty — Echinocardium cordatum występuje w Oceanie Atlantyckim i Morzu Śródziemnym.

Rząd: Holasterolda

Jeżowce nieregularne, owalne lub butelkowate. Puszka szkieletowa delikatna. Nie występują petaloidy i fylopodia. Gatunki głębinowe.

Pourtcilesia miranda występuje w głębinach O. Atlantyckiego.

Gromada: strzykwy — Holothuroidea

Diagnoza: szkarlupnic o ciele wydłużonym w osi gębowo-przeciwgębowej, ścianie ciała miękkiej, szkielecie wewnętrznym zredukowanym do mikroskopijnych igieł: nóżki układu wodnego otaczające otwór gębowy wykształcone w czułki.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Strzykwy żyją głównie na dnie mórz, nieliczne gatunki są pelagiczne. Żyjące na dnie poruszają się wolno, pełzając przy pomocy nóżek wodnych. Niektóre żyją